Özet Bu araştırmada, geleneksel olarak okullarda yaptırılmakta olan yıllık ödevler ile, poster sunumu ödevlerinin öğrenmeye etkilerinin ortaya çıkarılabilmesi amaçlanmıştır. Araştırmanın çalışma grubunu 2003–2004 eğitim-öğretim yılında Dr. Binnaz Ege-Dr. Rıdvan Ege Anadolu Lisesinde öğrenim görmekte olan 10 kontrol, 10 deney olmak üzere toplam 20 öğrenci oluşturmuştur. Deney gruplarına, “Canlıların Çeşitliliği Ve Sınıflandırma” konusu poster sunumu ödevi olarak, kontrol gruplarına ise, aynı konu geleneksel yıllık ödev şeklinde verilmiştir. Araştırmada kullanılan veri toplama araçları Mantıksal Düşünme Yeteneği Testi ve “Canlıların Çeşitliliği ve Sınıflandırma” konusunu kapsayan Başarı Testidir. Veri toplama araçlarından elde edilen veriler, SPSS paket programında Mann-Whitney U testi ile kontrol edilmiş, sonuçta “Canlıların Çeşitliliği Ve Sınıflandırma” konusunu poster sunumu ödevi olarak hazırlayan Lise 1. sınıf öğrencilerinin, geleneksel yıllık ödevlerle hazırlayan öğrencilere göre daha başarılı oldukları belirlenmiştir. Anahtar Sözcükler: Poster sunumu ödevleri, öğrenme stilleri, biyoloji eğitimi 1. Giriş Ödevler, derse hazırlık, derste öğrenilenleri pekiştirme, genişletme ve tamamlama ile belirli bir konuyu derinliğine inceleme ve araştırma imkânı sağlayan etkinliklerin tümünü kapsamaktadır. Gerek ders içinde, gerekse ders dışı etkinliklerle hazırlanan ödevlerin en önemli özelliği, öğrencilerin bireysel çalışmalarının teşvik edilerek, öğrencilerde kendi kendine öğrenme becerilerinin, bireysel sorumluluk ve bağımsızlık duygularının geliştirilmesinin sağlanmasıdır. Öğrencilerin nasıl öğrendikleri konusundaki bilgiler arttıkça bazı öğrenciler için uygun olan bir yöntemin, diğerleri için uygun olamayabileceği de, açık bir şekilde ortaya çıkmaktadır. Öğrenme stili bir bireyin nasıl öğrendiğini ve bunu çevresine nasıl uyarladığını gösteren ayırt edici davranışlardan biridir. Kolb (1984)'a göre öğrencilerin etkin olabilmeleri için dört farklı yeteneğe ihtiyaçları vardır. Bunlar; 1) Yaşantı yeteneği, 2) Yansıtıcı gözlem yeteneği, 3) Soyut kavramsallaştırma yeteneği, 4) Aktif yaşantı yeteneğidir. Kolb (1984) öğrenme stili modelinde, somut yaşantı ve soyut kavramsallaştırma bireyin bilgiyi nasıl algıladığını , yansıtıcı gözlem ve aktif yaşantı da bireyin bilgiyi nasıl işlediğini açıklar. Bu modele göre bireyler bilgiyi hissederek veya düşünerek algılar, izleyerek veya yaparak işlerler, ancak; bireyin öğrenme stilini tek bir yetenek belirlememektedir. Her bireyin öğrenme stili yukarıda ifade edilen dört öğrenme yeteneğinin bileşenidir. Kolb (1985) tarafından geliştirilen öğrenme stili envanterindeki puanlar bireyin soyuttan somuta, aktiften yansıtıcıya kadar farklı tercihlerini ortaya koymaktadır. Bireylerin puanları toplamı, bireyin hangi öğrenme stiline sahip olduğunu gösterir. Bu öğrenme stilleri, değiştiren, özümseyen, ayrıştıran ve yerleştiren öğrenme stilleridir (Kolb, 1984, Kolb, 1985, Aşkar ve Akkoyunlu, 1993). Değiştiren öğrenme stiline sahip öğrencilerde somut yaşantı ve yansıtıcı gözlem öğrenme yetenekleri baskındır. Bu bireyler somut yaşantı yoluyla bilgiyi alır, yaşantıya dönüştürür ve yansıtıcı gözlem yoluyla kavrayarak işlerler. Özümseyen öğrenme stiline sahip öğrencilerin baskın olduğu öğrenme yetenekleri soyut kavramsallaştırma ve yansıtıcı gözlemdir. Bu bireyler bilgiyi soyut kavramsallaştırma yoluyla algılarlar ve yansıtıcı gözlem yoluyla kavrayarak işlerler. İlave olarak düşünerek ve izleyerek öğrenirler. Ayrıştıran öğrenme stiline sahip öğrenciler değiştiren öğrenme stiline zıt öğrenme yeteneklerine sahiptirler. Bu öğrenme stiline sahip bireyler, temel olarak somut kavramsallaştırma ve aktif yaşantı öğrenme yetenekleri baskın olan bireylerdir. Yerleştiren öğrenme stiline sahip öğrenciler, özümseyen öğrenme stiline sahip bireylere zıt öğrenme yeteneklerine sahiptirler. Bu bireylerde somut yaşantı ve aktif yaşantı öğrenme yetenekleri baskındır. Bilgiyi somut yaşantı yoluyla algılarlar ve aktif yaşantı yoluyla işlerler. Bu nedenle, öğrencileri öğrenme stillerine uygun, alternatif etkinliklerle çalışmaya teşvik ederek, her öğrencinin aktif bir şekilde öğrenme-öğretme sürecine katılımlarını sağlayacak, aynı zamanda anlama ve kendilerini ifade etme yeteneklerini de geliştirecek etkinliklere derslerde yer verilmesi gerekir. Bu yaklaşımın bir sonucu olarak özelikle son yıllarda, öğrencilerin anlamakta zorluk çektiği kavram ya da konuları derinliğine inerek anlamlı öğrenmelerini kolaylaştırmasının yanı sıra, bilgiyi arama-bulma (literatür tarama), bilgiyi kullanma, özetleme, yazma ve sunma, tartışma ve iletişim kurma gibi becerilerinin geliştirilmesinde, öğretmen merkezli geleneksel öğretim yaklaşımına bir alternatif olarak, “ posterler ” ve “ poster sunumları ” özellikle yurt dışında, öğretim seviyesinin hemen hemen her basamağında sıklıkla kullanılmakta ve kullanılması önerilmektedir (Billington, 1997; Bracher et al. 1998; Hay ve Thomas, 1999; Hunter, 1997; Mulnix ve Penhale, 1997; Verran, 1993). Posterlerin hazırlanması aşamasında profesyonel bir yaklaşımla literatür taraması ve araştırmaların yapılması, öğrencilerin bilgiyi arayıp bulma (literatür tarama) becerilerinin geliştirilmesine katkıda bulunurken; öğrencilerin detaylı bir şekilde konuyu irdelemelerine (Mulnıx ve Penhale, 1997) böylece konuyu basamak basamak çözmelerine (Lock,1997) ve kendi kendilerine öğrenmelerine (self-directed learning) de imkan sağlamaktadır (Bracher et al . 1998). Bununla birlikte; bu tip bir öğretim yaklaşımı, öğrencilerin konuyla ilgili temel konuları tekrar gözden geçirmelerini, bu esnada yeni bilgiler edinmelerini ve konular arasındaki ilişkileri keşfetmelerini de sağlarken (Eisen, 1998), edindikleri bilgileri, eski bilgileri ile bütünleştirip, anladıklarını yazılı bir şekilde sunma imkânı da vermektedir (Bracher et al. 1998). Grup çalışması şeklinde düzenlenen ve gerçekleştirilen poster sunumları, iş birliğine dayalı öğretim yöntemlerinin diğer formlarında olduğu gibi öğrencilerin birbirleriyle etkileşim kurmasında ve iletişim kurma becerilerinin geliştirilmesinde önemli bir etkiye sahiptir. Ayrıca grup etkileşimini gerektiren çalışmalar öğrencilerin iletişim kurma becerilerini geliştirirken, aynı zamanda öğrencilere birbirlerinden öğrenme ve aktif bir şekilde öğrenme sürecine katılma şansını da vermekte (Eisen, 1998), böylelikle “paylaşılan bir öğrenme ortamı” oluşmaktadır (Akister et al., 2000). Ayrıca, poster ödevleri; * Öğretmenler için farklı bir değerlendirme yöntemi sunma, * Öğrencilerin bilgiyi özetleme becerilerini geliştirme, * Öğrencilerin eleştirel düşünme becerilerini geliştirme ve, * Öğrenci-öğretmen (öğretim elemanı) etkileşimini geliştirme imkânı sağlaması bakımından da oldukça önemlidir (Hay ve Thomas, 1999). 1.1. Amaç Bu araştırmada, MEB Talim Terbiye Kurulunun 23.12.1997 tarih ve 169 sayılı kararı ile yürürlüğe giren biyoloji lise 1. sınıf öğretim programında yer alan “Canlılığın Çeşitliliği ve Sınıflandırma” konusu ele alınarak, geleneksel olarak okullarda kullanılmakta olan yıllık ödevler ile poster sunumu ödevlerinin öğrenmeye etkilerinin ortaya çıkarılabilmesi amaçlanmıştır. 2. Yöntem 2.1. Çalışma Grubu Bu araştırma, 2003–2004 eğitim-öğretim yılında Dr. Binnaz Ege-Dr. Rıdvan Ege Anadolu Lisesinde öğrenim görmekte olan 10 kontrol, 10 deney olmak üzere toplam 20 öğrenci ile gerçekleştirilmiştir. 2.2. Veri Toplama Araçları Araştırmada, Mantıksal Düşünme Yeteneği Testi (MDYT) ve “Canlıların Çeşitliliği ve Sınıflandırma” konusunu kapsayan Başarı Testi (BT) veri toplama araçları olarak kullanılmıştır. 2.2.1 Mantıksal Düşünme Yeteneği Testi Araştırmada öğrencilerin zihinsel gelişim seviyelerini belirlemek amacıyla, orijinali Tobin & Capie (1981) tarafından geliştirilmiş, Türkçe'ye çevirisi ve uyarlanması Geban et al . (1992) tarafından yapılmış olan MDYT kullanılmıştır. Testin güvenilirliği a = .81 olarak bulunmuştur. 2.2.2. Başarı Testi “Canlıların Çeşitliliği ve Sınıflandırma” konusunu kapsayan Başarı Testi alan uzmanlarının denetiminde araştırmacılar tarafından hazırlanmıştır. Test; Milli Eğitim Bakanlığı Talim Terbiye Kurulunun 23.12.1997 tarih ve 169 sayılı kararı ile yürürlüğe giren biyoloji lise 1.sınıf öğretim programındaki konular dikkate alınarak hazırlanmıştır. Geçerliliği ve güvenilirliği test edilmek üzere; her biri bir doğru cevap ile dört çeldirici olmak üzere beş seçenek içeren toplam 40 sorudan oluşan test, Dr. Binnaz Ege-Dr. Rıdvan Ege Anadolu Lisesinde öğrenim görmekte olan 35 öğrenci üzerinde uygulanarak bir pilot çalışma yapılmıştır. Pilot çalışmadan elde edilen veriler ışığında madde analizi yapılmış, test maddelerinin tamamına ait güçlük indisleri (P ji ) ve ayırdedicilik gücü (r jx ) hesaplanmıştır. Ayırdedicilik gücü 0.30'un üzerindeki maddeler aynen, ayırdedicilik gücü 0.20 ile 0.30 arasındaki maddeler ise çeldiricileri düzeltilerek teste dâhil edilmiştir. Madde analizi sonrasında 25 sorudan oluşan BT'nin güvenilirliği a = 0. 91 olarak bulunmuştur. 2.3. Araştırmanın uygulanması Deney ve kontrol gruplarına uygulama öncesinde, Başarı Testi ve Mantıksal Düşünme Yeteneği Testi aralık ayının ilk haftası ön test olarak uygulanmıştır. Aynı hafta deney grubundaki öğrencilere, “Canlıların Çeşitliliği ve Sınıflandırma” konusu poster sunumu ödevi ile kontrol gruplarına ise, aynı konu geleneksel yıllık ödev şeklinde verilmiştir. Yıllık ödevlerin teslimi ve 15 dakikalık poster sunumları nisan ayının son haftası gerçekleştirilmiştir. Posterlerin hazırlanması aşamasında yol gösterici olması amacıyla deney grubundaki öğrencilere, posterlerin genel özellikleri ve hazırlama aşamasında dikkat edilmesi gerekenler ile ilgili bilgileri içeren “poster yönergesi” dağıtılmıştır. Araştırmada öğrencilerin hazırlamış olduğu posterlere ait örnek resimler ekte sunulmuştur. 3. Bulgular Deney ve kontrol grupları arasında mantıksal düşünme yetenekleri ve “Canlıların Çeşitliliği ve Sınıflandırma” konusunda sahip oldukları ön bilgileri bakımından istatistiksel olarak fark olup olmadığının ortaya çıkarılabilmesi amacıyla SPSS paket programında Mann-Whitney U testi yapılmıştır. Ön test sonuçlarına ait Mann-Whitney U testi sonuçları Tablo I'de verilmiştir. Tablo 1: Grupların, BT ve MDYT ön test puanlarına göre elde edilen Mann-Whitney U testi sonuçları
Deney ve kontrol gruplarının MDYT ve BT ön test sonuçlarına göre yapılan Mann-Whitney U testi sonuçlarına göre, deney ve kontrol gruplarının gerek mantıksal düşünme yetenekleri gerekse “Canlıların Çeşitliliği ve Sınıflandırma” konusunda sahip oldukları ön bilgileri bakımından aralarında fark bulunmadığı görülmektedir. Deney ve kontrol gruplarına uygulanan farklı iki ödev stratejisinin öğrenmeye etkilerinin karşılaştırılabilmesi amacıyla, BT son test puanları Mann-Whitney U testi ile analiz edilmiştir. Poster sunumu ödevi ile geleneksel yıllık ödevin öğrenmeye etkilerinin ortaya çıkarılabilmesi amacıyla yapılan Mann-Whitney U testi sonuçları Tablo 2'de verilmiştir. Tablo 2: Deney ve Kontrol Gruplarının Son Test Puanlarına Göre Elde Edilen Mann-Whitney U Testi Sonuçları
Tablo 2'de görüldüğü gibi, poster sunumu ödevi ile geleneksel yıllık ödevin öğrenmeye etkileri arasında anlamlı bir fark bulunmaktadır (U=24.00, P<.05). Sıra ortalamaları dikkate alındığında “Canlıların Çeşitliliği ve Sınıflandırma” konusunu poster sunumu ödevi ile hazırlayan deney grubu öğrencilerinin son test başarı testi puanlarının, aynı konuyu geleneksel yıllık ödevi ile hazırlayan kontrol grubu öğrencilerine göre daha yüksek olduğu görülmektedir. Bu bulgu; poster sunumu ödevlerinin, geleneksel yıllık ödeve göre başarıyı artırmada daha etkili olduğunu göstermektedir. 4. Sonuç ve Öneriler Bu çalışmada, Biyoloji lise 1. sınıf öğretim programında yer alan “Canlılığın Çeşitliliği ve Sınıflandırma” konusu ele alınarak, geleneksel olarak okullarda kullanılmakta olan yıllık ödevler ile poster sunumu ödevlerinin öğrenmeye etkilerinin ortaya çıkarılabilmesi amaçlanmıştır. Bunun için ön test-son test kontrol gruplu deneysel desen kullanılmıştır. Bu nedenle, bu araştırmada öncelikle deney ve kontrol gruplarının zihinsel gelişim seviyeleri ve “Canlılığın Çeşitliliği ve Sınıflandırma” konusunda sahip oldukları ön bilgileri bakımından farklılıkları analiz edilmiştir. Deney ve kontrol gruplarının hem MDYT, hem de BT ön test değerleri ile yapılan Mann-Whitney U testi sonuçlarına göre, deney ve kontrol grupları, öğretim yöntemlerinin uygulanmasından önce mantıksal düşünme yetenekleri ve “Canlılığın Çeşitliliği ve Sınıflandırma” konularında sahip oldukları ön bilgileri bakımından farklılık göstermemiştir. Bu sonuç; deney ve kontrol gruplarının, gerek zihinsel gelişim seviyeleri, gerekse bu konunun öğrenilmesine temel oluşturacak konulardaki ön bilgileri bakımından aynı düzeyde olduklarını göstermektedir. Deney ve kontrol gruplarının, BT son test puanlarına göre yapılan Mann-Whitney U testi sonuçlarına göre; uygulanan farklı iki ödev stratejisinin “Canlılığın Çeşitliliği ve Sınıflandırma” konusunun öğrenilmesine etkileri arasında anlamlı farklılık bulunmuştur. Sıra ortalamaları dikkate alındığında “Canlıların Çeşitliliği ve Sınıflandırma” konusunu poster sunumu ödevi ile hazırlayan deney grubu öğrencilerinin son test başarı testi puanlarının, aynı konuyu geleneksel yıllık ödevi ile hazırlayan öğrencilere göre daha yüksek olduğu görülmektedir. Bu sonuç poster sunumu ödevi ile “Canlılığın Çeşitliliği ve Sınıflandırma” konusunu hazırlayan öğrencilerin geleneksel yıllık ödev ile aynı konuyu hazırlayan öğrencilere göre daha başarılı olduklarını göstermektedir. Sonuç olarak bu araştırmada; öğrencilerin bizzat hazırlama ve sunma aşamasına katıldığı poster sunumu ödev stratejisi ile elde edilen öğrenci başarısı, geleneksel yıllık ödev hazırlama stratejisiyle elde edilen öğrenci başarısından daha yüksek bulunmuştur. Araştırmadan elde edilen sonuçlar ışığında; * Öğrencilerin eğitim-öğretim sürecine aktif bir şekilde katılımlarını sağlayarak, anlamlı öğrenmelerine katkıda bulunan poster sunumu etkinliğine derslerde yer verilmesi, * Ortaöğretim kurumlarında, poster sunumu etkinliğinin öğrenmeye etkisini ortaya çıkaracak daha geniş kapsamlı araştırmalar yapılarak, elde edilecek bulgulara göre, etkinlikler ya da ödevler (özellikle dönem ödevleri) poster sunumu etkinliği şeklinde düzenlenmesi, * Günümüzde en geçerli bilgiler bile hızla değişmekte ve yenilenmektedir. Bu nedenle eğitim sisteminin, öğrencilere belirli konularda ansiklopedik bilgi yüklemek yerine; öğrencilerin, bilgiyi arama- bulma - kullanma ve iletişim kurma becerilerini geliştirecek çağdaş eğitim yaklaşımıyla yeniden yapılandırılması, * Öğretim basamaklarının her seviyesinde görev alan öğretmenler; çağdaş eğitim sistemlerinin hedefleri doğrultusunda, “öğrenmeyi öğrenmiş”, bilgiyi arama-bulma- farklı durumlara uygulayabilme ve problem çözebilme becerisine sahip bireylerin yetiştirilmesine katkıda sağlayacak şekilde, çağdaş, alternatif ve etkin öğretim yöntem ve stratejilerine hâkim olarak yetiştirilmesi önerilebilir. Kaynakça AKISTER, J., BANNON, A. and LOCK. H.M., (2000). “ Poster presentations in social work education assessment: a case study” , Innovations in Education and Training International , 37, ss: 229-234. A?KAR, P. ve AKKOYUNLU, B., (1993). “ Kolb Öğrenme Stili Envanteri ”, Eğitim ve Bilim , 87, ss: 37-47. BILLINGTON, H. L. (1997). “ Poster presentations and peer assessment: novel forms of evaluation and assessment ”, Journal of Biological Education, 31 (3), ss:218-220. BRACHER, L., CENTRELL J. and WILKIE K., (1998). “ The process of poster presentation: a valuable learning experience ”, Medical Teacher , 20, ss: 552-557. EISEN, A., (1998). “ Small-group presentations- teaching “science thinking” and context in a large biology class ”, Bioscience , 48, ss: 53-58. GEBAN, Ö., A?KAR, P. and ÖZKAN, I., (1992). “ Effects of computer simulated experiments and problem solving approaches on high school students ”, Journal of Research in Science Teaching , 86, ss: 5-10. HAY, I. and THOMAS S. M., (1999). “ Making sense with posters in biological science education” , Journal of Biological Education , 33 (4), ss: 209-214. HUNTER, K. A., (1997). “ Poster presentations. an alternative to the traditional classroom lecture ”, American Journal of Pharmaceutical Education , 61, 78-80. KOLB, D. A, (1984). Experiential learning: experience as the source of learning and development, Prentice Hall Inc., Engle wood Cliffs, New Jersey. KOLB, D. A., (1985). Learning style inventory: self scoring inventory and interpretation booklet , McBer and Company, Boston. LOCK, R., (1997). “Post -16 biology-some model approaches?”, School Science Review , 79 (286), ss: 33-38. MULNIX, A. and PENHALE, S. J., (1997). “ Modeling the activities of scientists: a literature review and poster presentation assignments ”, The American Biology Teacher , 59, ss: 482-487. TOBIN, K. G. and CAPIE, W., (1981). “ The Development and Validation of A Group Test of Logical Thinking” , Educational and Psychological Measurement , 41, ss: 413-423. VERRAN, J., (1993). “ Poster Design by Microbiology Students ”, Journal of Biological Education , 27 (4), ss: 291-294. EK: DENEY GRUBU ÖĞRENCİLERİ TARAFINDAN HAZIRLANAN POSTERLERE AİT ÖRNEK RESİMLER:
Abstract The aim of this research is to reveal the effects of poster presentation strategy and traditional term homework as an assessment. To reveal the effects of these assessment strategies on learning, an experimental design with pretest-posttest control group has been used. Research sample have consisted of 20 students (10 experimental, 10 control) who have been educated in Dr. Binnaz Ege-Dr. Rıdvan Ege Anatolian High School. To both experimental and control groups, “Diversity of Living Things” was given as a homework subject but, experimental group had prepared this subject as “poster presentation”, and the control group as traditional term homework. Data collecting tools that were used in research are, Test of Logical Thinking and Diversity of Living Things Achievement Test. Data that were obtained from data collecting tools were analyzed by using Mann-Whitney U Test in SPSS program. As a conclusion, it was revealed that experimental group students who have prepared “Diversity of Living Things” subject as poster presentation homework were more successful than control group students who have prepared “Diversity of Living Things” subject as traditional term homework. Key Words: Poster presentations, learning styles, biology education * G.Ü. Eğitim Fakültesi, Ortaöğretim Fen ve Matematik Alanları Eğt. Bölümü, Biyoloji Eğitimi ABD, ANKARA * Gazi Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü Doktora Öğrencisi ** Dr. Binnaz Ege-Dr. Rıdvan Ege Anadolu Lisesi, Balgat, ANKARA
|
