“Bizim de bir masal dünyamız var, uçsuz bucaksız bir dünya bu! Keloğlan’ı da içine alır, Köroğlu’nu da; peri kızını da içine alır, dev anasını da; seni de içine alır, beni de... Gene de bir fındıkkabuğuna sığar, yedi dünyaya sığmaz. Hani, şu masal dünyasını bir dönüp dolanayım diye demir çarık demir asa yola düşseniz, dere tepe düz, altı ayla bir güz gitseniz, bir arpa boyu yol gidersiniz ancak!..”

Millî Eğitim Bakanlığı olarak Masal Babası Eflâtun Cem Güney’in masallarını öğrencilerimizle, öğretmenlerimizle, okurlarımızla tekrar buluşturduğumuz için mutluluk duyuyoruz. Ninelerimizin, dedelerimiz anlattıkları masallara eşlik ediyor; kıymetli çizerimiz Osman Kehri’nin resimleriyle Kafdağı’na ulaşıyoruz.

“Öyle ya, masal deyip geçmeyin, kökleri vardır geçmişte, dayanır durur dağ gibi... Dalları var üstümüzde, yeşerir gider bağ gibi...”

Türk düşünce tarihinin önemli isimlerinden biri olan merhum Ziya Gökalp, edebiyatı bir eğitim aracı olarak görmüştür. Şiirlerini ve masallarını da bu düşünceyle kaleme almıştır.

Ziya Gökalp bu masallarda çocuklara aile bilinci, büyüklere saygı, dayanışma, dürüstlük, kardeş sevgisi, yiğitlik, cesaret, yalan söylememek, kötülüklerden uzak durmak, zorluklar karşısında yılmadan çalışmak ve başarmak gibi daha birçok olumlu özellik kazandırmayı amaçlar.

“Yeryüzünde büyük sanat ve edebiyat hareketleri yaratmış milletler içinde edebiyat târîhi’nin tedkîki, geniş zaman isteyen ve zor olan, Türk Edebiyâtı Târîhi’dir: Ufak bir dikkatle, görülür ki birçok milletlerin edebiyatları, umumiyetle tek bir vatanda ve son beş altı asır içinde meydana gelmiştir. Eski edebiyatlardan Yunan, Lâtin, Arap ve Îran edebiyatları da ekseriya aynı vatanlarda eser vermiş, yahut büyük edebî faâliyetleri belirli bir zaman içinde yaşayıp son bulmuş edebiyatlardır.

Türk Edebiyâtı’nın ise, 27 asır sürmüş bir hayâtı bilinmektedir. Bu edebiyat, aynı zamanda, tek bir vatanda değil, başta, Kore’den Avrupa’ya kadar uzanan Ortaasya coğrafyası olmak üzere, Horasan, Îran, Hindistan, Âzerbaycan, Anadolu ve Balkanlar Türkiyesi, Mısır, Sûriye, İrak v.b. gibi, coğrafyanın birçok bölgelerinde ayrı devletler kurmuş Türkler’in değişik vatanlarında işlenmiştir…”

Millî Eğitim Bakanlığı, edebiyatla ilgili her birey için başucu mahiyetindeki bu devasa eseri bir kez daha yayımlamaktan kıvanç duyar.

İslam Öncesi Türk Edebiyatı'ndan Divan Edebiyatı'nın son evresine kadar Türk Edebiyatı'nın en güzide örneklerinin derlenmesiyle oluşmuş bu kitap, edebiyata ilgi duyan herkes için bir baş ucu kaynağı niteliğindedir. Eserin yazarı Orhan Soysal, edebiyatımızın hem yazılı hem de sözlü metinlerinden en yaygın olanlarını tek tek ele almış; biçim ve anlam özellikleri bakımından detaylı bir şekilde incelemiştir.

14. ve 19. yüzyıl arasında Osmanlı İmparatorluğu sahasında yazılmış mensur hikâyeleri sınıflayan ve özelliklerini açıklayan bu eser, iki ana bölümden oluşmaktadır. Birinci bölümde mensur hikâyeler çeviri ve telif olmalarına göre kaynakları bakımından tasnif edilmiş; ikinci bölümde derleme, kaynaklarda geçmesine rağmen tam metnine ulaşılamayan ve kaynağı bulanamayan mensur hikâyeler ele alınmıştır.

1791’de Sünbülzâde Vehbî’nin oğluna din, ahlak, cemiyet hayatı, bilim, eğitim, kültür konularında öğüt vermek için yazdığı 1181 beyitlik mesnevisi, Eski Türk Edebiyatı'nın nadir temsillerindendir. Süreyya Beyzadeoğlu, bu yadigârın metin tespitini ve açıklamasını yaparak araştırmacılara ve okuyuculara sunmuştur.

Maarif Vekâleti Arşiv Kütüphanesini kuran Ferit Ragıp Tuncor tarafından hazırlanan bu bibliyografya, 1923-1993 yılları arasında Millî Eğitim Bakanlığının yayımladığı kültür ve ders kitaplarını içermektedir.

İlk önce 1977’de “Millî Eğitim Bakanlığı Yayınları Kataloğu 1923-1973” adıyla basılan bu kitabın üçüncü baskısına 1973’ten 1993’e kadarki yayımlar da Tuncor tarafından eklenmiştir. Elinizdeki eser, Bakanlığımızın Maarif'ten bugüne yayıncılık alanında gerçekleştirdiği büyük kültür hizmetlerini toplu olarak göstermesi bakımından önemli olmakla beraber araştırmacılar için de iyi bir başvuru kaynağıdır.

Millî Eğitim Bakanlığının kültür hafızasını teşkil eden "Millî Eğitim Bakanlığı Yayınları Bibliyografyası II / 1923-1993" adlı eserin devamı niteliğindeki bu çalışma, Bakanlığımızın 1993-2013 yılları arasında yayımladığı kültür eserlerini ve süreli yayınları içermektedir. Çalışma, Merhum Ferit Ragıp Tuncor’un kitabına bir ek ve Bakanlığımızın arşivine katkı niteliğindedir.

Dr. Alma Bingham, öğretmen ve öğrencilerin problem çözme yeteneklerini geliştirmelerine yardımcı olmak için gerçek hayat problemleri üzerinde yaptığı ciddi araştırmaları bu kitapta toplamıştır. Çarpıcı ve gerçek örneklerle eğitimde problem çözmenin önemine ve öğretmenlerin bu konudaki sorumluluklara dair yazılan eser, problem çözmenin eğitici niteliğine başka bir boyut kazandırmaktadır.

Winfred Kaminski, eğitimciler ve sosyal pedagoglar için hazırladığı bu kitapta, çocuk ve gençlik edebiyatının malzemesini sınıflamaya çalışmıştır. Yazar başta Alman Edebiyatı olmak üzere dünya edebiyatlarından seçtiği zengin örneklerle resimli kitap, çocuk kitabı, gençlik kitabı, iyi çocuk ve gençlik edebiyatı hakkında bilgiler sunmaktadır.

“Alice hayretle çakıltaşlarının yere düşer düşmez küçücük pastalar haline girdiğini farketti, bu aklına parlak bir fikir getirdi: ‘Bu pastalardan birini yersem muhakkak boyum gene değişecektir’ diye düşündü.. ‘Hem, artık daha fazla büyüyemiyeceğime göre beni her halde küçültür.’”

Lewis Carroll’ın 1865 yılında yazdığı, John Tenniel’ın resimlediği, Kısmet Burian’ın tercüme ettiği roman, okuyucuyu fantastik bir dünyaya davet eder. Bu dünyada okuyucu bazen Alice’in elinden tutarak, bazen peşinden koşarak düşler ülkesinde farklı maceralara sürüklenir. Aslında matematikçi olan yazar, bir dostunun kızını oyalamak için anlattığı hikâyelerden esinlenerek bu kitabı yazmıştır. Eser, dünya çocuk edebiyatında önemli bir yere sahiptir. Bu masal ülkesi, çocukları olduğu kadar yetişkinleri de kendi sihirli dünyasına çeker.

“Bütün ufak hadiselerin, heyecanların gelip geçtiği sahne -mabetlerin önünde kurulan pazarları, nehirde manda yıkayan çocukları, gölden testilerini dolduran kadınları ile- Hint’tir. Tagore’un şiirlerini Hintli yapan da bu yerli manzaradır. Bununla beraber o, Hintli duygularından ziyade insanlık duygularını canlandırmak yolunu bulmuş, böylece gerçekten büyük bir şair olmuştur.”

Hindistan'ın dünyaca ünlü sesi Rabindranath Tagore, 1913’te “Gora” adlı romanıyla Nobel Edebiyat Ödülü’nü kazanmıştır. Tagore, diğer eserlerinde olduğu gibi şiirlerinde de “barış ve kardeşlik felsefesini” insanlığın gönlüne titiz bir ustalıkla işlemiştir.

“Gün batarken ona, çabucak kaybolup gitmeden, bir kere daha bakan bir seyyah, nasıl biraz sonra onun hayalinin karanlık çalıların arasında ve kayaların kenarında dolaştığını ve kendisi gözlerini nereye çevirirse, bu hayalin de orada belirerek, karşısında o muhteşem renkleriyle titriye titriye parladığını görürse, Hermann da öylece o kızcağızın sevimli hayalinin, tatlı bir yürüyüşle gelip önünden geçtiğini ve buğday tarlalarına doğru giden dar yola saptığını, görür gibi oldu.”

Alman şiirinin romantik ustası Johann Wolfgang Von Goethe, asil ve yardımsever Hermann ile fakir göçmen kızı Dorothea’nın masum aşkı çerçevesinde XVIII. yüzyılın güncel olaylarını kaleme almıştır. Goethe, bu eserinde Homeros’un eposlarını andıran destansı bir anlatım kullanmıştır.

Mütercim Recai Bilgin, eseri Almancadan dilimize aktarırken Goethe’nin şiirsel anlatımını göz ardı etmemiştir.

“Ortalık ağarıyordu; Maros kıyıları sabahın boz renkli buğusiyle örtülmüştü. Bu sis perdesinin ardında, Peçenek bozkırında hırıltılı sesiyle bir dişi geyik böğürüyordu… Derken bir yel çıktı. Esinti gök kubbesinin eteklerini tutuşturdu ve ufuk, demir cürufunun alevleri gibi mavimsi kırmızı bir ışıkla yanmağa başladı.”

Kitabımızın yazarı Ferenc Herczeg, eserlerini 1890’larda yazmaya başlamış; hikâye, roman ve dramları ile en iyi edipler içinde yer almıştır. Öyle ki ülkesi Macaristan’da “poeta laureatus” yani “çelenkli şair” olarak anılmaktadır.

Paganlar; bozkırın, Peçeneklerin, eski Macarların, kilisenin ve paganların çatışmalarının anlatıldığı, etkileyici ve ilgi çekici tasvirlerin yapıldığı tarihî bir romandır.

“Nihayet yedinci ayın yedinci gün bayramı geldi. O gün bizim Bilgin bahçesinde avare oturuyordu. Erkek kadın hizmetçilerine evi süpürmelerini emretti, ‘hüner dileme’ oyununun oynamasına mahsus buhurdanlı ve üstü kavunlarla süslenmiş masaları hazırlattı. Bu sırada bir kuş uçup geldi, yere, gagasından bir parça kâğıt düşürdü.”

“Çin Hikâyeleri” pek çok hikâye külliyatından derlenen metinlerden oluşmaktadır. Hikâyeler, burjuva zümresinin üst tabakaları yani bilginler sınıfı için yazılmıştır. Eski Çin’de devlet imtihanlarını başarıyla kazanmış kişilere bilgin adı verilmektedir. Bilginler yani yüksek devlet memurları, aynı zamanda birçok hikâyenin de kahramanıdır.

Tolstoy, Çehov için şöyle diyor: “O adam, eline geçmiş boyaları hiç düşünmeden gelişigüzel vuruyor sanırsınız. O boyalar arasında hiçbir ilgi kuramazsınız ama bir de uzaklaşıp baktığınız da şaşırıp kalırsınız. Önünüzde parlayan, bir daha unutamayacağınız bir resim vardır.”

Şüphesiz Çehov, içinden çıktığı Rus toplumunu ve dolayısıyla Rus insanını hikâyelerinde çok başarılı biçimde anlatmış bir yazardır. Bu yönüyle millî olduğu söylenebilir. Ancak onun asıl başarısı insani olanı, insana has evrenseli yakalayabilmesinden kaynaklanır.

“… Bana aşkı terk et, herkesin hoşuna giderek yaşamanın yolu budur, diyorlar. Ben, gıdamı aşktan alıyorum. Aşkım ölürse, ben de ölürüm. Benim hamurum aşkla yoğurulmuştur. Kaderim aşktan başka bir şey olmasın. Aşkı duymıyan bir gönlü gam seli silip süpürsün. Yarabbi, Tanrılığının aşkına, ululuğunun kemali aşkına beni aşkta öyle bir mertebeye eriştir ki, ben ölsem dahi o yaşasın. Bana aşk çeşmesinden nur ver; bu sürmeyi gözümden uzak etme.”

Şark-İslam kültüründe Leylâ ile Mecnun'un ölümsüz aşkını kaleme alan ilk şair Genceli Nizami’dir. Firdevsi’den sonra en büyük mesnevi şairi sayılan Genceli Nizami, hem İran hem de Türk edebiyatında pek çok şairi ve düşünürü etkilemiş güçlü bir sanatkârdır.