Özet Türkiye Cumhuriyeti olarak üye olmak istediğimiz Avrupa Birliği, 25 ülkeden oluşmaktadır. Birliğin önemli özelliklerinden biri ekonomik, örgütsel ve sosyal yaşamda ortak standartlar geliştirmektir. Birliğe üye olurken izlenmesi gereken yol haritasının önemli bir durağı da eğitimdir. Genel olarak eğitim etkinliğinin yapıldığı yer okuldur. Okulların amacına uygun olarak yönetilmesinden eğitim yöneticileri sorumludur. Bu çalışmada Avrupa Birliğinin Mayıs 2005 genişlemesinden önce birliğin üyesi olan on beş ülkenin ilköğretim ve orta öğretim düzeylerinde okul yöneticilerinin unvanları, gerekli koşullar (eğitim ve deneyim), yönetici olma süreçleri (eleman arama, seçme ve atama), görev ve sorumlulukları, değerlendirilmeleri ve hizmet içi eğitimleri incelenmektedir. Sonuç olarak Avrupa Birliği ülkelerinde eğitim yönetimi ve okul yöneticiliği konusunda genel bir yerelleşme eğilimi görülmesine karşılık, ülkelerin genel yönetimlerinin eğitim ve yönetimi üzerine etkileri devam etmektedir. Anahtar Sözcükler: Avrupa Birliği, okul yöneticiliği, yerelleşme Giriş Ortak bir Avrupa ülküsü 1951 yılında Avrupa Kömür ve Çelik Topluluğu'nun kurulmasıyla başlamıştır (DPT, 2002, s.6). Birliğin 2005 yılına kadarki ülkeleri Almanya, Belçika, Fransa, Hollanda, İtalya, Lüksemburg, Birleşik Krallık, Danimarka, İrlanda, Yunanistan, İspanya, Portekiz, Avusturya, Finlandiya ve İsveç'tir ( http://www.euturkey.org.tr , 2005). Birlik 2005 yılında on yeni üye ülke ile birlikte bugün 25 ülkeden oluşmaktadır. Eğitim, Avrupa Birliğinin önemli konularından biridir. Okullar eğitimin organize olarak gerçekleştirildiği yapılardır. Bursalıoğlu (1978, s.9) okul denilen örgütün eğitim sistemi içindeki yeri ve önemi, okulun eğitim yönetimini oluşturan, sistemin en stratejik parçası bulunuşundan ve eğitimi değerlendirebilme araçlarının başında gelmesinden kaynaklandığını belirtmektedir. Bu nedenlerden dolayı okul yönetimi ve yöneticisinin sistemin başarısı üzerindeki etkisi büyük olmaktadır. Okul yönetimi eğitim yönetiminin sınırlı bir alanda uygulanmasıdır. Okul yönetiminin önemi, yönetimin görevinden doğmaktadır. Okul yönetiminin görevi, bir örgüt olan okulu amaçlarına uygun olarak yaşatmaktır (Bursalıoğlu, 1991, s.6). Bu çalışma ile Avrupa Birliğinin on beş ülkesinde (2005 yılında üye olan on ülke hariç) ilköğretim ve orta öğretimde okul yöneticilerinin (okul müdürü) unvanları (kullandıkları adlar), yönetici olmak için gerekli koşullar (eğitim ve deneyim), yöneticinin seçimi (eleman arama süreçleri ve seçim), okul yöneticisinin atanması, atamaya yetkili kurullar ve yöneticiler, yöneticinin görev ve sorumlulukları (yönetsel, finansal, eğitsel ve halkla ilişkiler), denetimi ve değerlendirilmesi ve hizmet içi eğitiminin nasıl olduğu anlatılmak istenmektedir. Okul Yöneticilerine Verilen Unvanlar Avrupa Birliği üyesi birçok devlette, okul türüne veya çalışma düzeyine bakmaksızın okul yöneticilerine verilen unvanlar, okulun yönetici çalışanı için aynı olarak kullanılmaktadır. Örneğin, Belçika'nın Flaman Topluluğunda, İspanya, Portekiz, İsveç, İngiltere ve Galler gibi (European Commission, 2000). Almanya, Hollanda, Avusturya, Finlandiya ve İskoçya'da okul yöneticilerine verilen ünvanlar bir okuldaki öğrenci sayısına ya da özellikle okul türüne göre çeşitlilik göstermektedir. Avusturya'da okul yöneticilerinin ünvanı, okulun türüne direktor (yönetici) terimi eklenmesi ile oluşturulmaktadır. Almanya'da da okul yöneticilerinin unvanı, okul türüne rektör teriminin eklenmesi ile elde edilmektedir ( http://www.eurydice.org , 2005). Danimarka'da kullanılan unvanlar folkeskole (zorunlu eğitim)'deki yöneticiler ile lisedeki yöneticiler arasında farklılık gösterir. Yunanistan, Fransa, İrlanda, İtalya ve Kuzey İrlanda ilköğretim ile orta öğretim düzeyleri arasında yönetici unvanları değişiklik göstermektedir. Fransa eğitim sisteminde okul yöneticisi terimi orta öğretimde profesör anlamında kullanılır (European Commission, 2000). Lüksemburg'da ilkokulların yönetici çalışanı yoktur. Lüksemburg'da okul yöneticisi denildiğinde anlatılmak istenen orta öğretimdir. Tablo 1'de Avrupa Birliği'ne üye on beş ülkenin ilköğretim ve orta öğretim düzeyinde okul yöneticilerine verdikleri unvanlar yer almaktadır (European Commission, 2000). Tablo 1: Avrupa Birliğinde Okul Yöneticilerine Verilen Değişik Adlar Kaynak: European Commission (2000 ).” Key Topics in Education in Europe: Financing and Management of Resources in Compulsory Education, Trends in National Policies”, Volume 2, s.9, Italy. Okul Yöneticiliği İçin Gerekli Koşullar Eğitim: Avrupa Birliği ülkelerinde okul yöneticisi olabilmek için temel eğitim koşulu çalışılan okula öğretmen olabilmek için gerekli diplomaya sahip olmaktır. Fransa'da, öğretmenliğe ek olarak A sınıfı devlet memuru olmak, Hollanda, İngiltere ve Galler'de nitelikli öğretmen olmak, Finlandiya'da okul yöneticiliği diploması, Portekiz'de okul yönetimi ya da eğitim yönetimi alanında eğitim, İsveç'te okul yöneticileri için verilen 30 günlük ulusal eğitim programından geçme koşulları gerekmektedir (Eurydice, 1996). Avrupa Birliği'nde okul yöneticisi olmak için belirli giriş eğitimini tercih eden ülkeler de bulunmaktadır. Fransa'da adaylar görevlerine başlamadan önce eğitim görmek zorundadırlar. Diğer ülkeler yeni okul yöneticilerine eğitim sağlarlar. Avusturya, adaylara görevlerin gerektirdiği nitelikleri kazandırmak için seminerler yapar. İsveç, tüm okul yöneticileri için yeni ulusal eğitimin ana hatları ile ilgili eğitimleri tercih eder. İngiltere ve Galler, özellikle işle ilgili becerilerde gelişmek isteyen yeni yöneticilere uygun bir eğitim programı yapar. İskoçya, çalışanların gelişimi ile ilgili okul yöneticiliği statüsünü yeni kazanmış adaylara eğitim sağlar. Belçika, İrlanda ve İtalya gibi ülkelerde, okul yöneticileri için yönetim konularına odaklanan hazırlayıcı eğitim programları organize edilir. Fakat bu programlar hâlâ az yapılmakta ve henüz zorunlu değildir (Eurydice, 1996). Deneyim: Avrupa Birliği ülkelerinde okul yöneticisi olabilmek için deneyim koşulu ülkelere göre farklılık göstermektedir. Finlandiya dışındaki birlik ülkelerinde okul yöneticisi olmak için öğretmenlik deneyimi gerekmektedir. Öğretmenlik deneyiminin süresi ülkelere göre farklıdır. Belçika'da on yıl, İspanya'da beş yıl, İrlanda'da beş yıl, İtalya'da beş yıl, Portekiz'de beş yıl, Fransa ilköğretimde üç yıl ve orta öğretimde beş yıldır. Danimarka'da okul yöneticisi olabilmek için yönetici yardımcısı olmak; Hollanda'da yönetim deneyimi; İngiltere ve Gallerde'de yöneticilik deneyimi istenmektedir. İskoçya'da iki yıllık geçici öğretmenlik hizmeti ve İskoçya Genel Öğretim Konseyine tam üyelik + yönetim ve öğretmenlik görevlerini yerine getirmeyi de içeren on yıllık profesyonel deneyim gerekmektedir. Avusturya'da deneyimin sürekliliği önemlidir. İsveç'te pedagojik yeterlilik ve belediyelerin istediği özel koşullar gerekmektedir. Lüksemburg'da ise yasal olarak herhangi bir deneyim istenmemesine rağmen uygulamada deneyim istenmektedir (Eurydice, 1996). Okul Yöneticisinin Seçimi Okul yöneticisinin seçilmesi boşalan kadrolar için eleman arama süreci ile başlamakta ve daha sonra seçimle ilgili işlemlerle gerçekleştirilmektedir. Eleman Arama Süreçleri: Okul yöneticisi aramak için iki yaklaşım kullanılmaktadır: 1. Belli bir görev için bir kamu ilanı ile eleman arama. Almanya'da Länderin bakanlığı tarafından beceri ve değerlendirme sonuçlarına dayalı ve kamu sektörü okullarında veya Avusturya'da Land'ın Bakanlığı veya hükümeti tarafından Schulkonferenz (Okul konseyi )' larda grupları korumak olarak toprak esasına göre oluşmuş mahallî idarelerden gelen önerilere dayalı olarak yürütülür (Eurydice, 1996). Danimarka, Finlandiya ve İsveç'te mahallî otoriteler, İskoçya da bölgesel eğitim otoriteleri, İrlanda da dinî otoriteler veya seçilmiş yönetim kurulu (board of management), Hollanda'da bevoegd gezag, İngiltere ve Gallerde Okul Yönetim Kurulu veya Kuzey İrlanda'da Yöneticiler Kurulu adayların öz geçmişlerini yeniden gözden geçirir ve mülâkata dayandırır (Eurydice, 1996). Demokratik seçimler esasında öğretmenler tarafından oluşturulan İspanya'da Consejo escolar del centro veya Portekiz'de Conselho de área escolar/de escola kurulları tarafından yapılır. Portekiz'de conselho de escola bir yarışma ile seçilen bu adayların uygunluğunun doğruluğunu belirler (Eurydice, 1996). 2. Özel bir görev için referanssız eleman arama: Okul yöneticiliğine eleman aramada uygulanan ikinci yöntem ise yarışma ve nitelik sıralamasına dayalı seçimdir. Fransa orta öğretiminde ve İtalya'da Eğitim Bakanlığı tarafından organize edilen yarışma yolu ile seçim; Fransa'da ilköğretimde académie tarafından nitelik listesi hazırlanarak yapılan seçim; Yunanistan'da olduğu gibi eğitimle ilgili bölgesel konseyin raporu ve yetenek, nitelikler ve hizmet kayıtlarına dayanan seçim; Lüksemburg'da olduğu gibi Eğitim Bakanlığının önerisi ile hükümet konseyi tarafından yapılan seçim yapılmaktadır. Belçika'da çeşitli ağların olduğu farklı sistemler uygulanmaktadır (Eurydice, 1996). Okul Yöneticisinin Seçimi: Belçika'da Resmî Topluluk ağları sınav ve kişisel dosyanın değerlendirilmesi; Danimarka'da, münhal için kamu ilanı; CV'ye dayalı olarak seçim ve belediye ya da kırsal konseyin yaptığı mülâkat; Almanya'da başvuru sahibinin yeteneği, beceri ve profesyonel bilgisi temelinde seçim; okul kurulları ve Schulkonferenz (Okul konseyi) eleman arama işlemlerine katılabilir. Yunanistan'da özel ölçüte (eğitim, hizmet kayırları, deneyim, yetenek) ve öğretmen, veli, ve yerel otorite temsilcilerinden oluşan bir komitenin hazırladığı bir rapora bağlı seçim; consejo escolar del centro tarafından dört yıllığına yapılan seçim; Fransa'da ilköğretim de nitelik listesine göre yerleştirme, orta öğretimde yarışma sınavı ya da nitelik listesine göre yerleştirme; İrlanda'da nitelik, erdem, becerilerin değerlendirilmesi ve board of management (yöneticiler kuruluna) rapor veren bir komite ya da dinî düzen tarafından yapılan bir mülâkata dayalı seçim. İtalya'da okul türüne göre yapılan ulusal yarışma sınavı; nitelik sınıflandırması; Lüksemburg'da Bakan önerisine dayalı hükûmet konseyinin yaptığı seçim; Hoolanda'da Bevoegd gezag tarafından yapılan seçim; Avusturya'da kamu ilanından sonra, belirlenen üç aday arasından bakan ya da Land yönetiminin seçimi; Portekiz'de Conselho de escola tarafından yapılan yarışma sınavı sonrası seçim; Finlandiya'da belediyelere göre farklılık bulunmaktadır. İsveç te belediyeler ve kent yönetimince yapılan seçim; İngiltere, Galler ve Kuzey İrlanda'da kamu ilanından sonra CV ve milakata dayalı seçim; İskoçya'da kamu ilanı sonrasında Okul Kurulu (danışma kolu), yerel topluluklar ve eğitim otoritelerinin temsilcilerinin katılımıyla yapılan mülâkat ile seçim yapılmaktadır (Eurydice, 1996). Okul Yöneticisinin Atanması Atama işlemi genellikle her ülkedeki eleman alma süreci ile benzerdir. Okul yöneticisi bakanlık veya mahallî idare (belediye, eyalet veya il) kararı ile atanır. Daha seyrek olarak kamu otoritesinden farklı okullar için yetkili bir otorite tarafından doğrudan atama yapılır. Okul yöneticisinin atanması Belçika Fransız toplumunda pouvoir organisateur tarfından; Flaman toplumunda topluluğun Bakanlığı tarafından yapılmaktadır. Danimarka ve İsveç'te Belediye veya Kent konseyleri tarafından; Finlandiya da belediyeler tarafından yapılmaktadır. Almanya'da eyaletin Eğitim ve Kültürel İşler Bakanlığı tarafından; Yunanistan'da bölgesel konsey tarafından dört yıllık süre için atama yapılır. İspanya'da seçilen aday dört yıl için consejo escolar del centro'nun onayı ile bu kurulun yöneticisi tarafından atanır. Fransa'da ilköğretimde Müfettişler Akademisi tarafından, orta öğretimde Bakanlık tarafından yetiştirici olarak atanır sonra tavsiye ile rektör olur. İrlanda'da yönetim kurulu tarafından; Lüksemburg'da Büyük Dük tarafından; Hollanda'da bevoegd gezag tarafından; Avusturya'da Bund veya Land'ın öğretmeni olmalarına göre Bakanlık tarafından veya Land yöneticileri tarafından kalıcı görevle atanır. Portekiz'de seçilen aday conselho de escola tarafından dört yıllığına atanır. Seçimler Bölgesel Eğitim Yöneticisi tarafından onaylanır; yeniden atanması mümkündür. İngiltere ve Galler'de Okul Yöneticiler Kurulu tarafından; Kuzey İrlanda'da Hükümet Kurulu veya Eğitim ve Kütüphane Kurulu tarafından; İskoçya'da bölgesel eğitim otoriteleri tarafından ve İtalya'da Bakanlık tarafından atama yapılır (Eurydice, 1996). Okul Yöneticisini Atamaya Yetkili Kurullar veya Yöneticiler On beş Avrupa Birliği ülkesinde okul yöneticilerini işe alma ve atama yetkisi merkezden, yerel yönetimler aracılığı ile, kamudan farklı gruplar ve okul içi konseyler aracılığı gerçekleştrilmektedir (Tablo 2). Fransa, Avusturya, İrlanda, İtalya ve Lüksemburg dışındaki ülkelerde bölgesel, yerel ya da okul düzeyinde kurullar okullar üzerinde etkili olmaktadır. Yani merkezî yönetim eğitimle ilgili görev ve sorumlulukları bölgelere, belediyelere veya okullara devretmiştir. Yetki aktarımında iki anahtar kelime vardır. Bunlar: 1. Deconcentration: merkezî otoritenin karar verme gücünü coğrafik olarak dağıtmasıdır. 2. Devolution: merkezî otoritenin karar verme gücünü bazı bölge veya mahallî idarelere doğrudan hesap verme zorunluluğu olmadan devretmesidir (Eurydice, 1996). Tablo 2: Okul Yöneticilerini Alma ve Atamadan Sorumlu Otoriteler * Atama, ** Eleman Alma ve *** Atama ve Eleman Alma Kaynak: Sokrates European Commission (2000). “ Key Topics in Education in Europe: Financing and Management of Resources in Compulsory Education, Trends in National Policies” , Volume 2, s.11-13, Italy Bazı Avrupa Birliği ülkelerinde okul yöneticileri ülkelerinin Eğitim Bakanlığı'na karşı sorumludurlar: Almanya'daki Länder (Millî Eğitim, Kültür İşleri ve Bilim Bakanlıkları'nın bölge temsilcilikleri) ( http://www.learning.dada.atres , 2005), İspanya'daki Özerk Topluluklar ve Fransa, İtalya ve Lüksemburg'daki merkezî devletler gibi. Ancak İtalya'da 1999 Eğitim yasası ile okullara yönetim görev ve sorumluluklarının birçoğu devredilmiştir (http://www.centrorisorse.org/estia/edusisleg, 2005). Bazı durumlarda Bakanlık, güçlerinden bazılarını yerelleşmiş yapılara aktarır (örneğin, Fransa'daki eğitim bölgelerindeki ilköğretim için inspections académiques lar, Yunanistan'daki bölgeler, Portekiz'deki bölgesel otoriteler ve Avusturya'da Land ve bölge seviyesinde federal eğitim otoriteleri olarak bilinen Länder (federal eyalet) , Bezirksschulräte and Landesschulräte ler). Schulkonferenz ( Okul konseyi ) : Avusturya ilköğretim ve orta öğretim okul sisteminde yer alan kuruldur. Kurul, okulun okul yaşamı ile ilgili danışmanlık yapar. Kurul veli, öğretmen ve öğrenci temsilcilerinden oluşur. Bazı Länder' de Schulkonferenz' ların okul yöneticisi arama görevleri vardır. Schulkonferenz 'ın başkanı okul yöneticisi alımı ile ilgili kararın uygulanmasını sağlar (Eurydice, 1996). Danimarka (Erdoğan, 2000, s.180), İsveç (Andersson ve Nilsson, 2000, s.158) okul yönetimleri ademimerkeziyetçi bir yapıya sahiptir. Aynı şekilde de Finlandiya'da da tüm yetkiler yerel otoritelere verilmiştir. Okul yöneticileri raporlarını doğrudan yerel otoritelere verir. İskoçyada, başkanlar bölgesel eğitim otoritelerine karşı sorumludur. İrlanda'da okul başkanları okul örgütlerinin içinde okulun bütçesinin temsil edildiği yönetim kurulunun ( Board of management ) altındadır. İlgili otonomi İrlanda'daki okul yönetimi tarafından hoşlanıldığı için Eğitim Departmanı tarafından başlatılan devir süreci tarafından değeri olası artırılacaktır (Eurydice, 1996). Yönetim Kurulu: İrlanda ilköğretim ve orta öğretim okul sisteminde okul yönetim kurulunu, dinî otoriteler ya da okul yöneticileri, veliler ve öğretmenler oluşturur. Yönetici öğretmen/yönetici, yönetimsel kararların uygulanmasından sorumludur. Yönetim kurulu okul örgütünden sorumludur (Eurydice, 1996). İngiltere ve Galler'de okullar yerel eğitim otoriteleri tarafından korunurlar. Okul başkanları okul yönetim kuruluna LEA göre yerel otoritelerin resmi çalışanları olmalarını gerektirmesine rağmen 1988 Eğitim Reformu Yasası yerel otoriteye öğretmenleri atama ve işten çıkarma konusunda cevap vermek zorundadır. Diğer okullarda, okul başkanları doğrudan okul yönetim kuruluna karşı sorumludurlar. Kuzey İrlanda'da okul başkanları yerel eğitim otoriteleri olan eğitim kuruluna ve kütüphane kuruluna veya yöneticiler kuruluna da cevap verirler. Okul Yönetim Kurulu: İngiltere ve Galler ilköğretim ve orta öğretim okul sisteminde okul yönetim kurulu bulunmaktadır. Kurul okul türüne göre veli temsilcileri, öğretim ve öğretim dışı çalışanlardan oluşur. Temsilci seçimleri LEA ya göre yapılır. Başöğretmenler tüm etkinliklere karıştırılır. Kurullar okul örgütü için sorumludur (King, 1979; Akt.: Erdoğan, 2000, s.161). Belçika'da üç eğitim ağı vardır ve okullar Pouvoir organisateur (Fransız toplumunda) ve Inrichtende macht (Flaman Toplumunda) adı verilen kurullar tarafından yönetilir . İlk ağ doğrudan bakanlık tarafında yönetim, ikincisi belediye veya il yönetimi altında yönetim ve üçüncüsü özel ödenekli okullardır. Özel ödenekli okullarda başkanlar kişiye veya sorumlu oldukları birliklere doğrudan raporlarını sunarlar (Eurydice, 1996). Pouvoir organisateur: Belçika Fransız toplumunun ilköğretim ve orta öğretim okul sisteminde yer alan kuruldur. Bu kurul okulun örgütlenmesinden sorumludur. Özel ödenekli okullar, bireysel veya birlik olarak; kamu eğitiminde, topluluklarda, il veya belediyelerde de aynı kurul bulunmaktadır. Bu kurulun Flaman toplumundaki adı Inrichtende macht' tır (Eurydice, 1996). Consejo escolar del centro: İspanya ilköğretim ve orta öğretim okul sisteminde yer alan kuruldur. Kurul butçe, öğretimin örgütlenmesi, yönetim, denetimden sorumludur. Kurul, öğretmenlerden, velilerden, öğrencilerden, yönetici çalışandan ve belediye temsilcilerinden (kamu sektöründe) veya okullardan sorumlu titular denen kişi ya da kurul temsilcilerinden oluşan üç kişiden oluşur (Eurydice, 1996). Conselho de área escolar/de escola: Portekiz ilköğretim ve orta öğretim okul sisteminde yer alan kuruldur. Kurul, yönetim, bütçe, öğretimin örgütlenmesinden sorumludur. Kurul, öğretmen, veli, öğrenci ve mahallî idare temsilcilerinden oluşur. Yönetici bu konsey tarafından seçilir, oy kullanma hakkı yoktur, kararları uygulamaktan sorumludur (Eurydice, 1996). Hollanda'da okul yöneticileri Bevoegd gezag (Yetkili Otorite)'e karşı sorumludurlar. Bu kurul kamu eğitiminde belediyelerde, okullarda ve özel ödenekli okullarda bulunmaktadır. Bu kurul okullar için yetkili otoritedir. Yetkili otorite sorumlu olduğu okulu ya da okulları (bir okulun tüm maddesel yönleri, öğretim programı üzerindeki politikaya karar verme, çalışanlara ilişkin konular ve öğrencilerin kabulü) idare eder ve yönetir. Yetkili otorite yasal yönetmeliklere göre okul içerisinde meydana gelen her şeyden sorumludur (Millî Eğitim Bakanlığı [MEB], 2005). Rektör finans dışındaki tüm aktivitelere katılır. İnsan kaynaklarının yönetimindeki yaklaşımlar bu yüzden geniş bir aralıkta görünmektedir. Birçok ülkede, insan kaynaklarının yönetimi trendin yerelleşmeye doğru olmasına rağmen hâlâ merkezidir. Son zamanlarda, Yunanistan, Fransa ve Portekiz gibi ülkelerde bakanlıklar bölgesel yönetimlere bazı yetkilerini devretmektedirler (Eurydice, 1996). Temel olarak bazı İskandinav ülkelerinin kent, belediyeler veya ilçe/iller okul sistemi ile ilgili tam yetkiye sahiptirler (Eurydice, 1996). Birkaç ülkede (Belçika, Hollanda da özel ödenekli okullar, İrlanda, İngiltere ve Galler ve Kuzey İrlanda'da kamu sektörü ve özel ödenekli okullar) kamu otoritelerine göre bir konsey ya da kurula karşı sorumludurlar (Eurydice, 1996). Okul Yöneticisinin Görev ve Sorumlulukları Bu başlık altında okul yöneticilerinin yönetimsel, finansal, eğitimsel ve okulun halkla olan ilişkileri incelenmektedir. 1. Yönetim Görev ve Sorumlulukları: Belçika okul yöneticileri Fransız toplumunda koordinasyon, tüm düzeylerde; aktivite olanaklarını ağa dayandırmak ve Bakanlık kararlarına uygun olarak okulun yönetiminden sorumludur; Flaman toplumunda daha genişletilmiş yönetim aktiviteleri ile birlikte eğitimin koordinasyonu ve yönetimden sorumludur (Eurydice, 2005). Danimarka'da okul yöneticisinin görev ve sorumlulukları mahallî idarelere göre farklılık gösterir. Okul yöneticileri örgütsel ve eğitimsel konularda özerktir. Okul yöneticisinin yönetimsel konularda gücü sınırlıdır. Skolebestyrelse tarafından onaylanan okulun eylem planını hazırlar, okulun sorunsuz işlemesini sağlar ve çalışan atamasına ilişkin görüşler sunar (Eurydice, 2005). Almanya'da okul yöneticileri, eğitimle ilgili tüm konulardan sorumludur. Öğretmenler konseyine ve Schulkonferenz (Okul konseyi)'e danışır. Kamu sektörü okullarında ilgili eyalet bakanlığı ve mahallî idarelere yönetimsel eylemler için sorumlu; Schulkonferenz (Okul konseyi)'in kararlarını uygular (Eurydice, 2005). Yunanistan'da okul yöneticilerinin temel görevi, öğretmenlerin eylemlerinin koordinasyonu ve Bakanlık kararlarının uygulanmasıdır. Okul yöneticilerinin ana rolü sekreteryalıktır (Eurydice, 2005). İspanya'da tüm yönetimsel, finansal, eğitimsel ve örgütsel konularda son otoritedir. Okul için yasal sorumlulukları vardır; çeşitli düzeylerdeki otoritelerin kararlarını uygular. İspanya'da okul içinde yönetim yönetici, sekreter ve çalışmaların başı ile öğretmenler konseyi ve Consejo escolar arasında paylaşılmaktadır. Fransa'da ilköğretimde okulun sorunsuz gitmesini ve kurallar ve düzenlemelere uyulmasını sağlar, orta öğretimde okul yöneticisidir, devleti temsil eder. Orta öğretim: okulun sorunsuz olarak işletilmesinden sorumludur; conseil d'administration 'ın başkanlarındandır. Bu kurulun kararlarını hazırlar ve uygular. İrlanda'da okul yöneticisi, yönetim kurulunun altında yönetimi sağlar. Okul yöneticisi okulların iyi yönetilmesinden sorumludur. Okul yöneticilerinin okullara göre değişen eğitimsel sorumlulukları vardır (Eurydice, 2005). İtalya'da okul eylemlerinin koordinasyonu ve yönetiminden sorumludur. Bazı okullarda öğretmen alımı yetkileri vardır ( http://www.eurydice.org , 2005, s.15). Okullardan yasal sorumludur; bakanlık ve okul işlerinden sorumlu kurul olan consiglio di circulo/d'istituto kararlarına uygun olarak yönetir. Lüksemburg'da okul yöneticisi, okulun hiyerarşik olarak amiridir, bakanlık kararlarını uygular (Eurydice, 2005). Hollanda'da okul yöneticisi okulun işleyişinden sorumludur. Okulun genel işleyişinden, planlamaya yardımdan ve yönetim politikalarını çalışanın uygulamasından sorumludur (Eurydice, 2005). Avusturya'da okul yöneticisi okulu yöneten hiyerarşik amirdir; öğretmen seçimlerinde etkisi yoktur. Yasaları uygular, okul otoritelerinden emir ve bilgi alır; okul ortaklarının toplantılarda aldıkları kararları uygular. Portekiz'de okul yöneticileri, ortak kararların yöneticisidir. Okul işlerinden sorumlu kurul olan conselho de escola 'nın kararlarını uygular (Eurydice, 2005). Finlandiya'da okul yönetimi yerel eğitim yasaları ile düzenlenmektedir. Okul yöneticileri okulun yönetiminden sorumludurlar. Okul yöneticileri, belirli okullardan öğretmenleri seçer. Okul işlemlerini denetler (Eurydice, 2005). İsveç'te okul yöneticileri pedogojik liderdir ve çalışanın başıdır, iş planı yapar, tamamlar ve okul sonuçlarını değerlendirir. Okulun iş çevresini örgütler, öğretmenleri ve kaynakları koordine eder. İsveç'te uzman bir grup okulun işleyişi ile ilgili konularda okul yöneticisine yardımda bulunur, raporlar hazırlar ve ilgili üst yönetimlere gönderirler (Eurydice, 2005). İngiltere, Galler ve Kuzey İrlanda'da okul örgütten, yönetimden ve denetimden sorumludur. Okulun genel politikasını okul yönetim kurulu ya da yöneticiler kurulu ile belirler (Eurydice, 2005). İskoçya'da okul kurulu ile paylaşılan yönetimden sorumludur; kararları uygular. Gün ve gün yönetimden sorumludur (Eurydice, 2005). 2. Finansal Görev ve Sorumlulukları: Belçika'nın Fransız toplumunda okul yöneticileri okul bütçesini kullanmaktan sorumludur. Okul bütçesini kullanırken kısmî özerkliği bulunmaktadır. Flaman toplumunda ise, okul yöneticisi okul kaynaklarını kullanabilir ve takip eden yılın bütçesini hazırlar. Danimarka'da okul yöneticileri Belediye tarafından tahsis edilen bütçe sınırları içerisinde taslak bütçeyi hazırlar ve uygular. Almanya'da okul yöneticilerinin finansal konularda sırnırlı özerkliği vardır. Ancak bütçeden fazla yapılacak olan harcamalarda takdir yetkisini kullanabilir. Yunanistan'da okul yöneticileri bakanlık kararlarını uygularlar. İspanya'da okul yöneticileri bütçenin yönetiminden sorumludurlar. Okul bütçesi consejo escolar del centro' e dayanır. Fransa orta öğretiminde okul yöneticisi conseil d'administration tarafından onaylanan bütçeyi uygulamadan sorumludur. İrlanda'da okul yöneticileri Eğitim Bakanlığı tarafından onaylanan bütçeyi uygulamadan sorumludur. İtalya'da okul yöneticileri bütçeyi yönetim koordinatörü ile birlikte consiglio di circulo/istituto kararlarına uygun şekilde yönetirler. Lüksemburg'da okul yöneticilerinin bütçe özerkliği sınırlıdır. Hollanda'da bevoegd gezag okulun finansal kaynaklarını yönetmeden sorumludur. Avusturya'da okul yöneticileri bütçeyi yapar ve yıllık raporda belirtir. Portekiz'de okul yöneticileri taslak bütçeyi hazırlar ve conselho de escola 'ya onaylaması için sunar. Okul yöneticileri onaylanan bütçeyi uygular (Eurydice, 1996). İsveçte okullar finansal yönden güçlendirilmişlerdir (Andersson ve Nilsson, 2000, s.159) ve Finlandiya okul yöneticileri gibi bütçeden sorumludurlar. İngiltere, Galler ve Kuzey İrlanda'da okul yöneticisi bütçe ile ilgili olarak okul yöneticiler kurulu veya yöneticiler kurulu ile birlikte çalışır; madde ve finansal kaynakları yönetir. İskoçya da okul yöneticisi bütçe ile ilgili kaynak yönetimi ve raporlar için okul kuruluna hesap verir (Eurydice, 1996). 3. Eğitimsel Görev ve Sorumlulukları: Belçika'da okul yöneticilerinin eğitimsel konularda özerkliği daha fazladır. Okul yöneticileri, öğretmenleri koordine eder, liderlik yapar ve öğretmenleri değerlendirir (Eurydice, 1996). Danimarka'da okul yöneticisi eğitimsel konularda geniş bir özerkliğe sahiptir. Öğretmenler tarafından oluşturulan pedagojik konsey ile eğitimle ilgili sorunlarda okul yöneticisine danışmanlık yapar. Okul yöneticisi görevlerin öğretmenlere sınıf zaman çizelgesine ve sınıf kompozisyonuna göre dağıtımından ve denetlenmesinden sorumludur (Eurydice, 1996). Almanya'da okul yöneticileri öğretmenlerin derslerini ve sınıflarını belirlerler. Okul yöneticileri, sınıf gözlemlerine dayalı öğretmen değerlendirmesinden sorumludurlar. Okul yöneticileri sınıfları ziyaret ederek öğrencilerin çalışmalarını inceleyerek sınıfın ilerlemesini saptar. Okul yaşamı, sosyal etkinlikler, disiplinin ölçümü ve eğitimle ilgili sorunlar (ev ödevi, bakanlık listesinden kitap seçimi vb.) ve diğer okullarla iş birliği okul konseyinin görevidir (Eurydice, 1996). Yunanistan'da okul yöneticilerinin eğitim özerkliği öğretim yöntemi ile sınırlıdır. Ancak öğretim yöntemi alanını da öğretmenler doldurur (Eurydice, 1996). İspanya'da eğitimle ilgili tüm sorunlardan öğretmenler meclisi (The Teachers' Assembly) sorumludur. Okul yöneticisi okul işlerinin düzenlenmesinden, disiplinden, genel zaman çizelgesinden, fazladan yapılacak program etkinliklerinden, diğer okullarla ilişkilerden, okulun eğitim planının onaylanmasından sorumlu olan consejo escolar del centro 'ya başkanlık eder. Yönetici, jefe de estudios (çalışmaların başı) ile işbirliği yapar. Eğitimle ilgili olan LOGSE yasası jefe de estudios' un yetki ve sorumluluklarını artırmıştır. Bu anlamda okulun eğitim planından yöneticiler takımı sorumludur (Eurydice, 1996). Fransa'da eğitim programı ve uygulanması ile ilgili ana ilkeler Eğitim Bakanlığı tarafından yapılmaktadır. Okul yöneticisi conseil d'administration tarafından benimsenen okul projelerinin uygulanmasını sağlar; okul işlerinden sorumludur (Eurydice, 1996). İrlanda'da okul yöneticisi çeşitli konularda öğretim zamanının, müfredatın belirlenmesi ve eğitim programının geliştirilmesine katılım ile öğretmenlerin koordinasyonunu sağlar. Yönetici, her sınıfın zaman çizelgesinden, öğretmenlerin ve öğrencilerin sınıflara dağılımından, sınav organizasyonundan ve öğrenciler için konferans, film, medya sunumları ve fazladan program etkinliklerinden sorumludur (Eurydice, 1996). İtalya'da okul yöneticisi öğretim etkinliklerini koordine eder. Okul yöneticisi öğretim etkinliklerini koordine ederken öğretmenlerin özgürlüğüne saygı gösterir. Okul yöneticisi ile öğretmenler arasında yaşanan çatışmalar müfettişlerce çözülür. Okul yöneticisi disiplinin ölçümünden sorumludur. Okul kursları Bakanlıkla koordineli gerçekleştirilir (Eurydice, 1996). Lüksemburg'da okul yöneticileri eğitimle ilgili bazı alanlarda özerktirler. Okul yöneticileri sınıf düzeyinde müfredatta yer alacak konulara, ders saatinin süresine ve kitap seçimine karar verebilir. Orta öğretimde denetim hizmeti verilmediğinden okul yöneticileri öğretmenleri denetlerler (Eurydice, 1996). Hollanda'da okul yöneticileri ilköğretim ve orta öğretimde uzman eğitimcilerin gözetiminde yapılan eğitim planlarının uygulanmasına ve okulun işleyişine yardımdan sorumludur (Eurydice, 1996). Avusturya'da okul yöneticileri Okul Eğitimi yasası gereği öğretmenlere danışmanlık yapar. Her hangi bir zamanda öğretimin kalitesini belirlemek amacıyla denetimler yapar (Eurydice, 2005). Portekiz'de okul yöneticileri conselho pedagógico'nın yaptığı aktivitelere katılır, conselho de escola'a öneriler sunar ve onun kararlarını destekler. Okul yöneticileri sınıf öğretmenlerini belirler ve disiplin cezalarını verirler (Eurydice, 1996). Finlandiya'da okul yöneticileri okulun pedagojik lideridir ve programı yapmaktan sorumludurlar (Eurydice, 1996). İsveç'te okul yöneticisi zorunlu eğitimde çevre, trafik, eşitlik, tüketici hakları, cinsiyet, kişilerarası ilişkiler ve uyuşturucu riskleri gibi disiplinlerarası konuların öğretimini bütünleştirme; öğretimin ve öğrencilerin sosyal refahına yardım için özel yardımcılar almak. Orta öğretimde öğrenci ihtiyaçlarına göre eğitimin yapısını düzenlemek, tüm öğrencilerin okul kariyerleri esnasında gerekli bireysel çalışmalarını hazırlatmak. Hem ilköğretimde hem de orta öğretimde öğretmenlerin profesyonel gelişimlerini sağlayabilecekleri olanaklar sağlamak, bir üst eğitim kurumuna ya da mesleğe başlamadan öğrencilerin uyumunu sağlayıcı etkinlikler yapmak (Eurydice, 1996). İsveç'te Avrupa Birliği ile birlikte neo-lideral politikalar, ebeveyne dayalı seçim, çeşitlilik tüm okulları etkilemiştir (Andersson ve Nilsson, 2000, s.158). İngiltere ve Galler'de Ulusal Müfredatın içeriğinin belirlenmesinden ve uygulanmasında okul yöneticisi ve okul yönetim kurulu (school governing body) sorumludur. Okul yöneticisi okulun zaman çizelgesinden, sınıfların dağılımından, öğretim yöntem ve metaryallerinin kullanımından sorumludur. Okul yöneticisi öğretim çalışanın olan ya da olmayanları plana uygun dağıtır ve onları destekler, denetler ve performanslarını geliştirmeden de sorumludur. Kuzey İrlanda'da okul yöneticileri ve yöneticiler kurulu (boards of governors) Kuzey İrlanda Müfredatı'nın hazırlanmasından ve okullarda uygulanmasından sorumludur (Eurydice, 1996). İskoçya'da okul yöneticileri, öğretmenlerin yönetiminden ve onların gelişimsel ihtiyaçlarının karşılanmasından sorumludurlar. Okul yöneticileri, müfredatın yönetiminden ve denetiminden sorumludur. Okul yöneticileri, okuldaki tüm etkinliklerin planlanmasından ve denetiminden sorumludur (Eurydice, 1996). Okul yöneticisini öğretim yükü Avrupa Birliği ülkesi olan on beş ülkede farklılık göstermektedir. Tablo 3'te Avrupa Birliği ülkesi olan on beş ülkenin okul yöneticisinin öğretim yükü verilmektedir. Tablo 3: Ülkelere Göre Okul Yöneticisinin Öğretim Yükü Kaynak: Eurydice (1996). “Management of schools: School heads”, ( http://www.eurydice.org/Doc_intermediaires/analysis/en/frameset_analysis.html ). 4. Okul-Halkla İlişkiler Görev ve Sorumlulukları: Belçika'da okul yöneticisinin halkla ve diğer okullarla ilişkileri geliştirmek önemli bir görevidir. Danimarka'da okul yöneticisi öğrencilerle ilgili tüm belirli kararları alır. Almanya'da okul yöneticileri bireylere ve dıştan kurullara karşı okulu temsil eder. Yunanistan'da okul yöneticileri öğretmenlerle, öğrencilerle, velilerle ilişkilerden sorumludur. İspanya'da okul yöneticisi çalışanları yönetir, dış kurul ve otoriteler ile bağlantıyı sağlar. Fransa'da okul yöneticisi eğitim topluluğunu yönetmeden sorumlu olduğu için çalışan, veli ve mahallî idareler ile olan ilişkilerden de sorumludur. İrlanda'da okul yöneticilerinin halkla ilişkileri daha çok öğrenci başarısına dönüktür. Bunlar; öğrenci disiplin kodlarının belirlenmesi, zayıf öğrenciler için dışardan özel öğretmen tutulması, davranış ya da akademik başarı sorunu olan öğrenci velileri ile toplantılar, öğretmenlerle öğrenciler arasında yaşanan anlaşmazlıkların belirlenmesi v.b. (Eurydice, 1996). İtalya'da okul yöneticileri yerel otorite ve öğrenci aileleri ile iletişimi sağlamaktan sorumludurlar. Lüksemburg'da okul yöneticilerinin halkla olan ilişkilerini düzenleyen yasal bir düzenleme bulunmamaktadır. Ancak uygulamada okul yöneticileri okul veli veya diğer okullarla olan ilişkilerden sorumludurlar. Hollanda'da okul yöneticileri iç ve dış bağlantılardan sorumludur. Avusturya'da okul yöneticileri üst yönetim ve veliler ile ilişkileri sağlarlar. Portekiz'de okul yöneticisi okul projelerinde eğitim topluluğunun farklı üyelerinin katılımını sağlar. Finlandiya'da okul yöneticisinin halkla olan ilişkilerdeki sorumluluğu okullar ve öğrenciler arasındaki rekabetin artması ile artmaktadır. İsveç'te okul yöneticileri diğer okullarla, velilerle ve toplumla iletişimden sorumludur; ayrımcılığın tüm çeşitleri ile mücadeleden sorumludur. İngiltere, Galler ve Kuzey İrlanda'da okul yöneticileri okul yönetim kurulu ile birlikte velilerle, diğer okullarla, yerel toplumla, çalışanlarla ve benzeri gruplarla ilişkileri sağlarlar. Veli ile olan ilişkiler daha çok öğrencinin performansına dönüktür. İskoçya'da okul yöneticileri okul kurulu ile birlikte, veliler, toplum, yerel iş ve endüstri arasında bağı sağlar ve geliştirir (Eurydice, 1996). Okul Yöneticisinin Denetimi ve Değerlendirilmesi Avrupa Birliği ülkelerinde okul yöneticilerini değerlendirme sistemi ülkeden ülkeye farklılık göstermektedir. Belçika'da okul yöneticilerini değerlendiren bir sistem bulunmamaktadır. Danimarka'da okul yöneticileri ilk iki yılında yani adaylık süresi içinde değerlendirilir. Bu değerlendirme de okul yöneticisinin memur olmasından dolayıdır. Okul yöneticilerinin değerlendirilmesinden belediyeler sorumludur (European Commission, 2004, s.31). Almanya'da okul yöneticileri memur oldukları için kariyerlerinin önemli basamaklarında (terfi, tayin v.b.) değerlendirilmektedirler. Her eyalette bulunan okul denetleme birimleri denetimden sorumludur ve okul sistemi içinde eğitimsel, yasal ve çalışanların denetimi görevlerini yerine getirirler (Eurydice, 1996). Yunanistan'da okul yöneticileri dört yıllığına görev yaptıkları için her dört yılda yapılan eleman alma işlemleri sırasında değerlendirme de yapılmaktadır. Ancak okul kurulu (the scholiki epitropi ) okul yönetimi yaklaşımından dolayı okul yöneticisini değerlendirir (European Commission, 2004, s.39) İspanya'da LOPEG eğitim yasasına göre okul yöneticileri en azından dört yılda bir değerlendirilmektedirler. Değerlendirme ölçütleri Eğitim ve Bilim Bakanlığı ile özerk bölge yönetimlerince oluşturulur. Değerlendirme eğitim müfettişleri ve okul kurulları işbirliği ile yapılır (Eurydice, 1996). Fransa'da okul yöneticileri ilköğretimde eğitim müfettişleri tarafından, orta öğretimde rektörler tarafından değerlendirilirler. Rektörler değerlendirme de yöneticisinin meslektaşlarının, müfettişler akademisinin ve Eğitim Bakanlığı hizmetler bölümünün başkanının da görüşlerini dikkate alır. Değerlendirmeler yönetimsel işaretleme sistemi temellidir (European Commission, 2004, s.31). İrlanda'da okul yöneticileri ilköğretimde, beş ya da altı yıl ara ile okulun değerlendirilmesinin bir parçası olarak değerlendirilirler. Orta öğretimde resmi bir değerlendirme sistemi yoktur (Eurydice, 1996). İtalya'da okul yöneticileri provveditori agli studi tarafından yılda bir değerlendirilirler. Bu değerlendirmenin yöneticinin kariyerine bir etkisi yoktur (Eurydice, 1996). Lüksemburg'da okul yöneticilerinin hiyerarşik üstü Bakan olduğu için değerlendirme sistemi bulunmamaktadır (Eurydice, 1996). Hollanda'da okul yöneticileri müfettişler tarafından kaliteli bir eğitim için insan kaynaklarının yönetiminden ve okul halkla ilişkilerden değerlendirilirler. Özel ödenekli okullarda okul yöneticisinin değerlendirilmesi bevoegd gezag tarfından yapılır (European Commission, 2004, s.31). Avusturya'da okul yöneticisini eğitimsel ve yönetimsel konularda okul müfettişleri denetler. Finansal konularda Belediyeler ve Fedaral Hükümet değerlendirmektedir. Okul müfettişleri, yöneticileri gözlemlemekten, denetlemekten ve önerilerde bulunmaktan sorumludurlar (European Commission, 2004, s.32). Portekiz'de okul yöneticileri Bölge Eğitim Yöneticis tarafından her yıl değerlendirilir. Kaliteli çalışmalar ödüllendirilir (Eurydice, 1996). Finlandiya'da okul yöneticileri için genel bir değerlendirme yoktur. Etkinlikleri yönetmelikler ve ana ulusal öğretim programında belirtilen hedefler sağlamaktadır. Sistem hedeflerin gerçekleşmesi konusunda uzmanlığa dayanmaktadır. Ancak okul yöneticisi yeniden aynı göreve atanacak ise göreve getircek olan Belediye Kurulu tarafından değerlendirme yapılır. Ayrıca 2003 yılında Eğitim ve Öğretim Değerlendirme Konseyi kurularak temel ve orta öğretim ikinci devre eğitim ve öğretimin planlanması, idare edilmesi, yönetilmesi ve geliştirilmesi sağlanmaya çalışılmaktadır (MEB, 2005). İsveç'te okul yöneticileri ulusal düzeyde Ulusal Ajans tarafından değerlendirilirler. Ulusal Ajans'ın değerlendirmesinde daha çok sorunlu bir alan ele alınmakta ve derinliğine analiz edilmektedir ve çözümler geliştirlmektedir. Okul düzeyinde de okulun kendi çalışma planına göre değerlendirme yapılabilir ( http://www.estia.educ.goteborg.se/sv-estia/edu/edu_sys1.html , 2005). İngiltere ve Galler'de okul yöneticileri okul müfettişlerince resmî olarak değerlendirilirler. Ancak İngiltere de yerel eğitim otoriteleri yılda bir okulu ziyaret ederek okulun ilerlemesini incelerler. İngiltere'de dört yılda, Galler'de beş yılda bir değerlendirme yapılır. Kuzey İrlanda'da da 1995'ten beri okul yöneticileri değerlendirilmektedir. Okul müfettişlerinin değerlendirmede üç amacı vardır. Bunlar (European Commission, 2004, s.31): 1. Okulun velilere ve yerel topluma hesap verebilirliliğini sağlamak, 2. Okul planının geliştirilmesine yardım etmek ve 3. Ulusal eğitimle ilgili bilgi vermektir. İskoçya'da okul yöneticisini denetlemek için kurumsallaşmış bir değerlendirme sistemi yoktur. Öğretmenlerin değerlendirilmesi gibi değerlendirme yapılmaktadır. Bu değerlendirmeyi de Majestenin Eğitim Müfettişleri veya yerel otoriteler yapmaktadır (European Commission, 2004, s.33). Okul Yöneticisine Sağlanan Hizmet İçi Eğitim Belçika'da okul yöneticilerinin hizmet içi eğitimleri okul yöneticileri birliği ve üniversiteler tarafından gerçekleştirilmektedir. Hizmet içi eğitim konuları: öğretim yöntemleri, yönetimi, yasalar, madde ve parasal kaynakların yönetimi, çatışma çözümü v.b konulardır (Eurydice, 1996). Danimarka'da okul yöneticilerinin hizmet içi eğitimi folkeskole düzeyinde Danimarka Kraliyet Eğitim Çalışmaları Okulu, orta öğretim düzeyinde Orta Öğretim Sonrası eğitim Bölümü tarafından sağlanır (Eurydice, 1996). Almanya'da son yıllarda eyalet bakanlıkları yönetimi, okul örgütlenmesi, eğitimsel konular ve yönetim alanlarında yapılan hizmet içi eğitimleri daha çok tercih etmektedir. Okul yöneticilerinin hizmet içi eğitimleri merkezî, bölgesel veya yerel düzeyde öğretmenler için kurulan enstitüler aracılığı ile sağlanır (Eurydice, 1996). Yunanistan'da okul yöneticileri için resmî hizmet içi eğitim bulunmamaktadır. Ancak okul yöneticileri kısa ve uzun dönemli resmî olmayan kurslara katılabilirler. İspanya'da okul yönetim takımı için düzenli hizmet içi eğitim yapılmaktadır (Eurydice, 1996). Fransa'da okul yöneticileri ilköğretim düzeyinde müfettişler akademisi altında bulunan ilgili bölümlerin düzenledikleri hizmet içi eğitimlere katılırlar. Orta öğretim düzeyinde okul yöneticileri Académie ve ulusal düzeyde Eğitim Bakanlığı'nın düzenlediği hizmet içi eğitimlere katılırlar. Katılım isteğe bağlıdır. İrlanda da okul yöneticileri ilköğretim düzeyinde zorunlu olmayan kariyer gelişimi kurslarına katılırlar. Bu kurslar şunlardır (Eurydice, 1996); 1. Bakanlığın yaz aylarında yaptığı yönetim ve liderlik rollerinin gelişimesine dönük kurslar; 2. Öğretmen merkezlerince öğretim yılı boyunca düzenlenen kurslar 3. Üniversitelerce yapılan kurslar Orta öğretimde ise Bakanlığın kariyer gelişimi bölümü hizmet içi eğitim kurslarını düzenler. İtalya'da okul yöneticileri her yıl zorunlu olmayan bir haftalık kurslara devam edebilirler. Bu kurslarda öğretim metodlarında yenilikler, eğitim projelerinin geliştirilmesi v.b konular işlenmektedir (Eurydice, 1996). Lüksemburg'da okul yöneticileri için hizmet içi eğitim seminerleri verilmektedir (Eurydice, 1996). Hollanda'da okul yöneticileri için zorunlu olmayan hizmet içi eğitim kursları verilmektedir (Eurydice, 1996). Avusturya'da okul yöneticileri birçok ön yeterlilik konularında hizmet içi eğitim seminerleri almaktadır. Bu konular çatışma yönetimi, kurs gözlem teknikleri, iletişim, öğretmenlerin danışmanlık ve değerlendirilmesi, hukuk, okul yönetimi ve örgütleme ve benzeridir (Eurydice, 1996). Portekiz'de okul yöneticileri için özel hizmet içi eğitim düzenlenmemektedir. Okul yöneticileri de isterlerse öğretmenlerin katıldığı kurslara katılabilirler (Eurydice, 1996). Finlandiya'da öğretmenlerle birlikte yöneticilerin de katılmak zorunda olduğu üç günlük hizmet içi eğitim kursu vardır. Okul yöneticilerinin görevleri çerçevesinde katılabilecekleri üniversiteler, eğitim merkezleri ve okul yönetici birliklerinin düzenlemiş olduğu kurslar bulunmaktadır (Eurydice, 1996). İsveç'te okul yöneticileri için 1976'dan beri hizmet içi eğitim kursları düzenlenmektedir. Bu kurslarda amaç okul lideri olarak yöneticininn ulusal amaçların farkında olmasını sağlamaktır (Eurydice, 1996). İngiltere, Galler ve Kuzey İrlanda'da okul yöneticileri yönetim veya okul örgütlenmesi ile ilgili yeni yaklaşımları içeren sürekli profesyonel gelişim kurslarına katılırlar. Bu kurslar öğretim yılı sırasında ancak ders saatleri dışında yapılır (Eurydice, 1996). İskoçya'da okul yöneticileri için okul kaynaklarının ve çalışanın kapasitesinin geliştirilmesi ve değerlendirilmesi ile yönetim alanında hizmet içi eğitim yapılmaktadır (Eurydice, 1996). Sonuç Avrupa Birliğinin on beş ülkesinde okul yöneticilerinin unvanları ilköğretim ve orta öğretimde genel olarak farklılaşmaktadır. Ancak okul yönetici unvanlarının aynı olduğu ülkelerde bulunmaktadır. Okul yöneticisinin unvanı daha çok okulun türünden kaynaklanmaktadır. Avrupa Birliğinin on beş ülkesinde okul yöneticisi olmak için okulda görev yapabilecek öğretmenlik diplomasına sahip olmak gerekmektedir. Birliğin birçok ülkesinde okul yöneticisi olmadan yapılan hazırlayıcı eğitimlere katılmak gerekmektedir. Birliğin birçok ülkesinde beş ile on yıl arasında değişen öğretmenlik deneyimi, bazı ülkelerde yöneticilik deneyimi istenmektedir. Avrupa Birliğinin on beş ülkesinde okul yöneticileri seçimle, yarışma sınavıyla ya da kişisel dosyaların incelenmesi ve mülâkat yapılması ile belirlenmektedir. Yerelleşme ya da yetki aktarımı nedeni ile okul yöneticisinin seçimi ve atanmasında okul konseyleri, belediyeler, vb. etkilidir. Avrupa Birliğinin on beş ülkesinde okul yöneticilerinin görev ve sorumlulukları benzerdir. Ancak bu görev ve sorumlulukları okul kurulları paylaşmaktadırlar. Birlik ülkelerinde okul yöneticilerinin öğretim yükü orta öğretimde genel olarak bulunmamaktadır. Öğretim yükü olanlar ise daha çok okul büyüklüğü ile ilgilidir. Avrupa Birliğinin on beş ülkesinde okul yöneticileri denetlenmekte ve değerlendirilmektedirler. Denetim ve değerlendirme müfettişler aracılığı ile, okul planları, yıllık raporlar ve yeniden seçim sürecinde de yapılmaktadır. Avrupa Birliğinin on beş ülkesinde okul yöneticilerine kurumsallaşmış ve çeşitli hizmet içi eğitim olanakları sunulmaktadır. Hizmet içi eğitime üniversiteler, öğretmen merkezleri ve okul yöneticisi birlikleri de katılmaktadır. Kaynakça Andersson, Inger ve Nilson, Ingrid (2000). “New Political Directions for The Swedish School”, Educational Review , Vol, 52. No. 2. pp.155-162. Bursalıoğlu, Ziya. (1978). “ Okul Yönetiminde Yeni Yapı ve Davranış”, Ankara Üniversitesi Eğitim Fakültesi Yayınları No: 78. Ankara. Bursalıoğlu, Ziya. (1991). “Okul Yönetiminde Yeni Yapı ve Davranış”, Pegem Yayını No:2. Ankara. Erdoğan, İrfan (2000). “Çağdaş Eğitim Sistemleri”, (4. Baskı) Sistem Yayıncılık, İstanbul. European Commission (2005). “Key Topics in Education in Europe:The Teaching Profession in Europe:Profile, Trends and Concerns. Supplementary Report Reforms of the teaching profession: a historical survey (1975-2002), General Lower Secondary Education”, Vol., 3. European Commission (2004). “Evaluation of Schools Providing Compulsory Education in Europe”, http://www.eurydice.org , Erişim: 25.07.2005 Eurydice (2005). “The Education System in Austria 2002-2003”, http://www.eurydice.org/Eurybase/Application , Erişim: 1 Ağustos 2005 Eurydice (2005). “The Education System in Greece 2001-2002”, http://www.eurydice.org/Eurybase/Application , Erişim: 1 Ağustos 2005 Eurydice (2005). “The Education System in Belgium 2001-2002/ 2002-2003”, http://www.eurydice.org/Eurybase/Application , Erişim: 1 Ağustos 2005 Eurydice (2005). “The Education System in Denmark 2000-2001”, http://www.eurydice.org/Eurybase/Application , Erişim: 1 Ağustos 2005 Eurydice (2005). “The Education System in Germany 2002-2003”, http://www.eurydice.org/Eurybase/Application , Erişim: 1 Ağustos 2005 Eurydice (2005). “The Education System in Ireland 2001-2002”, http://www.eurydice.org/Eurybase/Application , Erişim: 1 Ağustos 2005 Eurydice (2005). “The Education System in Italy 2002-2003”, http://www.eurydice.org/Eurybase/Application , Erişim: 1 Ağustos 2005 Eurydice (2005). “The Education System in Luxembourg 2001-2002”, http://www.eurydice.org/Eurybase/Application , Erişim: 1 Ağustos 2005 Eurydice (2005). “The Education System in The Netherlands 2002-2003”, http://www.eurydice.org/Eurybase/Application , Erişim: 1 Ağustos 2005 Eurydice (2005). “The Education System in Portugal 2002-2003”, http://www.eurydice.org/Eurybase/Application , Erişim: 1 Ağustos 2005 Eurydice (2005). “The Education System in Finland 2003-2004”, http://www.eurydice.org/Eurybase/Application , Erişim: 1 Ağustos 2005 Eurydice (2005). “The Education System in Sweden 2002-2003”, http://www.eurydice.org/Eurybase/Application , Erişim: 1 Ağustos 2005 Eurydice (2005). “The Education System in United Kingdom (Engaland/ Wales/Northern Ireland) 2003-2004”, http://www.eurydice.org/Eurybase/Application , Erişim: 1 Ağustos 2005 Eurydice (2005). “The Education System in United Kingdom (Scotland) 2002-2003”, http://www.eurydice.org/Eurybase/Application , Erişim: 1 Ağustos 2005 Eurydice (2005). “The Education System in Spain 2002-2003”, http://www.eurydice.org/Eurybase/Application, Erişim: 1 Ağustos 2005 Eurydice (1996). “Management of schools: School heads”, http://www.eurydice.org/Doc_intermediaires/analysis/en/frameset_analysis.html , Erişim: 23 Temmuz 2005 http://www.learning.dada.atres , “The Education System of the Federal Republic of Germany”, Erişim:25 Temmuz 2005 http://www.estia.educ.goteborg.se/sv-estia/edu/edu_sys1.html , “ Responsibilities and Administration”, Erişim:25 Temmuz 2005 http://www.centrorisorse.org/estia/edusisleg.htm#gena , “Italy: Educational System and Legislation”, Erişim:25 Temmuz 2005 MEB (2005). Avrupa'daki Eğitim Sistemleri ve Sürdürülmekte Olan Reformlar Üzerine Ulusal Özet Belgeler: Finlandiya . http//www.meb.gov.tr, Erişim:1 Ağustos 2005 MEB (2005). “Avrupa'daki Eğitim Sistemleri ve Sürdürülmekte Olan Reformlar Üzerine Ulusal Özet Belgeler: Hollanda”, http//www.meb.gov.tr, Erişim:1 Ağustos 2005 Sokrates European Commission (2000). “ Key Topics in Education in Europe: Financing and Management of Resources in Compulsory Education, Trends in National Policies, Volume 2, Italy T.C. Başbakanlık Avrupa Birliği Genel Sekreterliği, http://www.euturkey.org.tr , Erişim:1 Ağustos 2005. T.C. Başbakanlık DPT (2002). “Avrupa Birliği Kronolojisi 1946-2002”, http://ekutup.dpt.gov.tr/ , Erişim:1 Ağustos 2005
Abstract European Union consists of 25 countries of which Turkey has been demanding to be its member. The most important characteristics of the Union are its developing common standards on economic, organizational and social life. Education has been a vital chapter in being a member of the Union. In general, education activities have been held in schools. School managers are responsible in managing the schools appropriately. In this stage, it is investigated titles, necessary terms (education and experience), being a manager process (recruitment and appointment), tasks and responsibilities, assessment and in-service training of school managers at the primary, compulsory and secondary education levels with the 15 members of the Union before its enlargement in May 2005. In conclusion, although there is a tendency to decentralization at the education and school management in the Union countries, the effect of public management on education and education management of the Union countries still continues. Key Words: European Union, School Management, decentralization
|
