Özet Bu çalışmanın amacı, özel okul ve devlet okullarında “Belirli Gün ve Haftalar"ın amacına ne düzeyde hizmet ettiklerini belirleyerek, özel okul ve devlet okullarının mukayesesini yapmaktır. Araştırmanın verileri ilgili literatür taraması ve anket uygulaması ile elde edilmiştir. Ankette, beşli derecelemeye dayalı likert tipi 22 soru yer almaktadır. Verilerin analizinde aritmetik ortalama ve t-testi kullanılmıştır. Araştırma sonucunda, devlet okullarında kutlanan ve anılan belirli gün ve haftaların etkililik düzeyi özel okullardan daha yüksek olduğu tespit edilmiştir. Bu sonuçlara göre öneriler geliştirilmiştir. Anahtar Sözcükler: Belirli Gün ve Haftalar, etkililik, mukayese Giriş Gelişimin hızla arttığı günümüzde günlük hayata giren yenilikler bireylerde uyum güçlüğünü beraberinde getirmiştir. Eğitim sistemleri de yeni yetenekler geliştirerek bireyleri hızla değişen toplum koşullarına uymasını kolaylaştırır, toplumdaki rollerine hazırlar (Bursalıoğlu, 1991, 68). Her toplum kendi insanını yetiştirmek zorundadır. Okullar da, önceden saptanan bu davranışsal özellikleri öğrencilere kazandıracak biçimde etkinlikte bulunurlar (Göksoy, 1997, 42). Ek olarak eğitim kurumlarının en önemli işlevi toplumun bütünlüğünü koruyan ve devamını sağlayacak bireyler yetiştirmektir. Bu nedenle eğitim programlarının hedefleri, toplumun özelliklerine ve ihtiyaçlarına uygun olmalıdır. Aksi takdirde bu kurumlarda yetişen bireyler topluma uyum gösteremezler ve toplum içinde üzerlerine düşen görevleri yerine getiremezler (Erden, 1995, 25). Türk eğitim sisteminin temel amacı, Türk vatandaşlarının ve Türk toplumunun refah ve mutluluğunu artırmak, milli birlik ve bütünlük içinde, iktisadî, sosyal ve kültürel kalkınmayı desteklemek, hızlandırmak ve Türk milletini çağdaş uygarlığın yapıcı, yaratıcı ve seçkin bir ortağı yapmaktır (Demirel, 1996, 15). Okullarımız da bu amacın gerçekleşmesine yönelik gerek ders içi ve gerekse de ders dışı faaliyetlerde bulunmaktadır. Eğitim kurumlarımızda, öğretim kadar ders dışı etkinliklerin de eğitime katkısı göz ardı edilmemelidir. Özellikle ilköğretim okullarında bireylerin kişilik gelişimlerinin, sosyalleşme düzeylerinin ilk ve en önemli adımlarının atıldığı yer olması bu faaliyetlerin önemini daha da artırmaktadır. Varış (1997, 25) “ders dışı faaliyetler” ya da “müfredat dışı faaliyetler” gibi hayat tecrübelerini eğitimin dışında tutan, bunları küçümseyen deyimler ve kavramlar yerine, öğretim programını faaliyet programları ile birleştiren bir görüşü savunmak gerektiğini belirtmiştir. Fakat eğitim kurumlarımızda ders dışı etkinlikler hep ikinci planda kalmıştır. Şahan (1986, 47) yaptığı araştırmada, yeteneklerinin geliştirilmesi, ferdi gelişimde bulunabilme, yeni durumlara uyum sağlayabilme, kendisine ve başkasına güvenebilme, kendi görüşlerini başkalarına etkili bir biçimde anlatabilme, farklı görüş ve anlayışları hoşgörü ile karşılayabilme, çevresindeki sorunlarla ilgilenebilme gibi davranışları öğrencilerin orta derecede kazanabildiklerini belirtmiştir. Özel günlerin kutlanması ve anılması hem ders içi hem de ders dışı faaliyetlere girmektedir. Sosyal Bilgiler dersi adı altında yapılabildiği gibi, ders dışında çeşitli etkinliklerle de kutlama ve anmalar programları yapılmaktadır. Okullarımızda kutlanan ve anılan belirli gün ve haftaların neler olduğu, uygulama ile ilgili mevzuatları ve hedefleri, Tebliğler Dergisinin 59. maddesinde, okullarımızın seviyesine göre aşağıda belirtilen veya Bakanlıkça uygun görülen konularda “Gün” ve “Haftalar” düzenlenir şeklinde yer almıştır. Madde 59'da yer alan belirli gün ve haftalar; • İlköğretim Haftası Okulların açıldığı ilk hafta Belirli Gün ve Haftalarda Yapılan Etkinliklerin Hedefleri 12 bölüm ve 150 maddeden oluşan yönetmelik incelendiğinde, belirli gün ve haftaların genel hedeflerini aşağıdaki şekilde özetlemek mümkün olabilir : 1 Dinî ve millî bayramlarımızın, gelenek ve göreneklerimizin toplumsal yaşayışımızdaki önemini kavrayabilme. Amacı Bu çalışmanın amacı, özel okul ve devlet okullarında kutlanan ve anılan "Belirli Gün ve Haftalar"da yapılan faaliyetlerin ne düzeyde etkili olduğunu, belirlenen hedef davranışların ne düzeyde gerçekleştiğini belirlemektir. Bu amaç çerçevesine aşağıdaki sorulara cevap aranacaktır. 1- Devlet okullarında kutlanan ve anılan “Belirli Gün ve Haftalar” amacına ne düzeyde hizmet etmektedir. Yöntem Araştırmanın bu bölümünde; araştırmanın modeli, araştırmanın evreni ve örneklemi, araştırmada kullanılan veri toplama aracının geliştirilmesi, uygulanması, elde edilen verilerin çözümü ve yorumlanması ve araştırmanın zamanlamasına ilişkin bilgiler açıklanmıştır. Araştırmanın Modeli Bu araştırmada tarama türünde bir çalışmadır. Tarama modelinde, araştırmaya konu olan olay, birey yada nesne, kendi koşulları içinde ve olduğu gibi tanımlanmaya çalışılır (Karasar, 1991, 77). Evren ve Örneklem Evren, araştırma kapsamına giren ve aynı özellikleri taşıyan birimlerin tümüne denir. Örneklem ise, bir evrenden, örnekleme yönteminden yararlanılarak seçilen ve evrendekilerle aynı özellikleri taşıyan daha küçük gruptur (Köklü, Büyüköztürk, 2000, 16). Bu araştırmanın çalışma evreni, Kayseri merkezindeki devlet ve özel ilköğretim okullarındaki 7. ve 8. sınıf öğrencilerden oluşmaktadır. Bu evrenden random (tesadüfi) örnekleme yöntemi ile seçilen ilköğretim öğrencileri araştırmanın örneklem grubunu oluşturmaktadır. Veri Toplama Aracının Geliştirilmesi Veri toplamak amacı ile anket tekniği kullanılmıştır. Belirli gün ve haftalarda yapılan etkinliklerin hedefleri ve bu konu ile ilgili yönetmelikler incelenerek Belirli gün ve haftalarda yapılan etkinlikleri değerlendirme öğrenci anket formu geliştirilmiştir. Geliştirilen anket formu ilgili kişilerin görüşleri ile tekrar düzenlenerek uygulanmıştır. Ankette yer alan ifadelerin puanları 1ve 1,79 arası “Hiç”, 1,80 ve 2,59 arası “Az”, 2,60 ve 3,39 arası “Orta”, 3,40 ve 4,19 arası “Çok”, 4,20 ve 5,00 arası “Pek çok” olarak değerlendirilmiştir. Verilerin Çözümü ve Yorumlanması Verilerin istatistiksel analizi Windows SPSS paket programı ile yapılmıştır. Verilerin çözümlenmesinde t- testi uygulanmıştır. Ankette yer alan her maddenin aritmetik ortalaması, standart sapması, t değeri ve serbestlik düzeyi belirlenerek, elde edilen veriler tablolaştırılmış ve yorumlanmıştır. Bulgular ve Yorumlar Bu araştırmada özel okul ve devlet okulları öğrencilerine uygulanan Belirli Gün ve Haftalar'da yapılan etkinlikleri değerlendirme anketinin t-testi ile elde edilen verileri, Tablo 1'de verilmiştir. Tablo 1. Özel Okul ve Devlet Okulu Öğrencilerinin Belirli Gün ve Haftalarda Yapılan Faaliyetlerin Etkililik Düzeylerine Yönelik Öğrenci Görüşlerinin t-testi Tablosu.
“BELİRLİ GÜN VE HAFTALAR” 1 Yurt ve ulus sevgisinin oluşmasını sağlıyor mu? Okullarda kutlanan ve anılan “Belirli gün ve haftaların” yurt ve ulus sevgisinin ne düzeyde sağladığı sorusuna devlet okulu öğrencileri (X=3,62) ortalama ile “çok” gerçekleştiğini belirtirken, özel okul öğrencileri (X=3,28) ortalama ile “orta” düzeyde gerçekleştiğini belirtmişler. Bu değerlendirme işlemi sonucunda iki grup arasına anlamlı bir fark olduğu belirlenmiştir. [t(298)= 2,24, p<.05]. 5 Okul ve kütüphanelerin eğitimimizdeki öneminin kavranmasını sağlıyor mu? Okul ve kütüphanelerin eğitimdeki öneminin kavratılma düzeylerine bakıldığında, devlet okulları (X=3,46) ortalama ile “çok” olmasına rağmen özel okullarda (X=3,03) ortalama ile “orta” düzeyde olduğu saptanmıştır. İki okul arsında bu değerlendirme sunucu anlamlı bir fark olduğu belirlenmiştir. [t(298)= 2.85, p<.05] 11 Trafik kurallarına uyma sorumluluğunu kazandırıyor mu? Trafik kurallarına uyma sorumluluğunu ne düzeyde gerçekleştiriyor sorusuna, devlet okulları (X=3,60) ortalama ile “çok” olarak yanıt verirken özel okullar (X=3,38) ortalama ile “orta” düzeyde olduğunu belirtmişlerdir. Devlet okulları ve özel okullar arasına bu değerlendirme ile anlamlı fark olduğu belirlenmiştir. [t(298)= 1.45, p<.05] 14 Atatürk ve diğer Türk büyükleri hakkında bilgilenmemizi sağlıyor mu? Atatürk ve diğer Türk büyükleri hakkında bilgilenme düzeyi, devlet okullarında (X=3,91) ortalama ile “çok” olarak belirtilirken, özel okullarda (X= 3,19) ortalama ile “orta” düzeyde olduğu belirtilmiştir. İki grup arasında bu değerlendirme ile anlamlı fark olduğu saptanmıştır. . [t(298)= 5,13 p<.05] 15 Millî kültürümüzü ve kültürel varlıklarımızı koruma bilincini kazandırıyor mu? Millî kültürümüzü ve kültürel varlıklarımızı koruma bilincini kazandırma düzeyi için devlet okulu öğrencileri (X=3,45) ortalama ile “çok” kazandıklarını belirtirken, özel okul öğrencileri (X= 3,10) ortalama ile “orta” düzeyde kazandıklarını belirtmişlerdir. Verilerin sonuçlarına göre özel okul ve devlet okulları arasında anlamlı bir farkın olduğu saptanmıştır. [t(298)= 2.24, p<.05] 16 Tiyatro sevgisini kazandırıyor mu? Tiyatro sevgisinin kazandırılma düzeyleri bakımından karşılaştırıldığında devlet okullarında (X= 3,35) ortalama ile “orta” özel okullarda da (X=2,87) ortalama “orta” düzeyde olduğunu belirtmişler. Verilerin analizinde gruplar arasında fark saptanmıştır. [t(298)= 3.00, p<.05]. 17 Kitap sevgisi ve kitap okuma alışkanlığı sağlıyor mu? Kitap sevgisi ve kitap okuma alışkanlığını kazandırma düzeyini, devlet okulu öğrencileri (X=3,68) ortalama ile “çok” olarak ifade ederken özel okul öğrencileri ise (X=3,29) ‘‘orta” seviyede olduğunu belirtmişlerdir. Bu değerlendirme sonucu ile gruplar arasında anlamlı bir fark olduğu saptanmıştır. [t(298)= 2.58, p<.05] 20 Yerli malı kullanmanın önemi konusunda bilinçlenmemizi sağlıyor mu? Yerli malı kullanma konusunda ne düzeyde bilinçlenmenizi sağlıyor sorusuna, devlet okulu öğrencileri (X=3,13) ortalama ile özel okul öğrencileri de (X=2,78) ortalama ile “orta” derecede olduğunu belirtmişlerdir. Elde edilen verilerin analizi sonucunda iki grup arasında fark olduğu saptanmıştır. [t(298)= 2,36 p<.05] . Barış, insan hakları ve kardeşlik duygularının oluşmasını sağlama, geçmişimiz ve tarihi değerlerimiz konusunda bilinçlenmenizi sağlama, toplumun değer yargılarına uygun tutum ve davranış kazandırma, çevreyi korumu bilincinin oluşmasına yardımcı olma, kişisel sağlığınızı koruma bilincini kazandırma, toplumsal sağlığınızı koruma bilincinin oluşmasını sağlama, hayvan sevgisi ve hayvanları koruma bilincini kazandırma, orman sevgisi ve ormanları koruma bilincini kazandırma, Atatürk ilke ve inkılapları hakkında bilgilenmenizi sağlama, enerji kaynaklarını tutumlu kullanma alışkanlığını kazandırma, etkili ve verimli yatırım yapma bilincini aşılama, öğretmenlerin eğitiminizde öneminin ve değerinin anlaşılmasına yardımcı olma, uluslararası ilişkiler ve iş birliği konusunda bilgilemenin sağlaması, hedeflerine de özel okul ve devlet okulu öğrencileri "orta" düzeyde ulaşıldığını belirtmişlerdir. Bu değerlendirme sonuçları ile iki grup arasında bir fark olmadığı saptanmıştır. Belirli gün ve haftalarda yapılan etkinliklerin, geçmişimiz ve tarihî değerlerimiz konusunda ne derece bilinçlenmeyi sağladığı sorusunu, özel okul ve devlet okulu öğrencileri "çok" olarak cevaplandırmışlar. Bu konuların Sosyal Bilgiler dersinde de işlenmesi, gerçekleşme derecesinin yüksek çıkmasının bir sebebi olabilir. Elde edilen bulgular, Belirli Gün ve Haftaların öğrenciye davranış kazandırma bakımından etkililik düzeylerinin devlet okullarında ve özel okullarda yüksek düzeyde olmadığı saptanmıştır. Özel okullarda bu oranın daha da düşük olması dikkat çekici bir noktadır. Özel okul öğrencilerinin okullarından bu yönde beklentileri, devlet okullarında okuyan öğrencilerden daha fazla olabilir. Bu yüzden yapılan çalışmalar, öğrencinin yüksek beklentisini karşılamakta yetersiz kalabilir. Sonuçlar ve Öneriler Bu bölümde araştırma bulgularına dayalı olarak ulaşılan sonuçlar verilmiştir. 1- Kutlanan ve anılan belirli gün ve haftaların hedeflenen davranışları kazandırma açısından etkililik düzeylerini karşılaştırdığımız bu araştırmada, özel okul öğrencilerinin, anket maddelerinde yer alan davranışların tamamına yakınının ‘‘orta'' derecede kazandırıldığını düşündükleri belirlenmiştir. 2- Devlet okulu öğrencileri ise “yurt ve ulus sevgisinin oluşmasını sağlama”, ‘‘yerli malı kullanmanın önemi konusunda bilinçlenme'', ‘‘kitap sevgisi ve kitap okuma alışkanlığının kazandırılması'', ‘‘millî kültürümüzü ve kültürel varlıklarımızı koruma bilincinin kazandırılması'', ‘‘Atatürk ve diğer Türk büyükleri hakkında bilgilenmenin sağlanması'', ‘‘trafik kurallarına uyma sorumluluğunu kazandırılması'', ‘‘okul ve kütüphanelerin eğitimimizdeki öneminin kavranması'' davranışlarının ‘‘çok'' kazandırıldığını belirtmişlerdir. 3- Yapılan faaliyetlerin hedeflenen davranışları kazandırma açısından etkililik düzeyinin devlet okullarında, özel okullara göre daha yüksek düzeyde olduğu saptanmıştır. Kutlama ve anma günlerinin tüm okullarımızda etkililik düzeylerinin artırılabilmesi için, yapılan faaliyetlere gereken önemin verilmesi gerekmektedir. Bunun için; 1- Öncelikle öğretmen adaylarının bu konunun önemi ve gereği hakkında bilgilendirilmesi gerekir. Eğitim Fakültelerinde öğretmen adayları, kutlanan ve anılan belirli gün ve haftaların okullarda amacına uygun olarak en etkili ne şekilde yapılabileceği konusunda bilgilendirilebilir. 2- Okullarda yıl boyunca hangi tarihlerde, hangi günlerin kutlanacağı bir panoya asılarak, öğrencilerin bu haftalardan önceden haberdar edilmesi sağlanabilir. Yapılacak etkinliklerde okuldaki öğrencilerin aktif olarak görev almasına olanak verilebilir. Öğrencilerin bireysel ve toplu çalışmalarda bulunarak kendine güven ve paylaşım duyguları geliştirilebilir. 3- Yapılan etkinliklere imkânlar ölçüsünde öğrenci velilerinin de katılması sağlanmalı, velilerin de, öğrencilerin davranış kazanma ve geliştirmelerinde ders dışı etkinliklerin öneminin farkında olmaları ve öğrencilere bu konuda yardımcı olmaları sağlanabilir. 4- Yapılan bu araştırmada, özel okullarda belirli gün ve haftalarda yapılan etkinliklerin öğrencilerin bakış açısına göre daha düşük olduğu saptanmıştır. İlköğretim denetmenlerinin bu konuda okul yöneticilerine ve öğretmenlere gerekli rehberliği yapmaları sağlanabilir. Kaynakça Bursalıoğlu, Z.(1991). Eğitim Yönetiminde Yapı ve Uygulama , Pegem Yayınları, Ankara. Büyüköztürk, Ş.(2002). Sosyal Bilimler İçin Veri Analizi El Kitabı , Pegem Yayıncılık, Ankara. Demirel, Ö.(1996). Karşılaştırmalı Eğitim , USEM Yayınları, Ankara. Erden, M.(1995). Eğitimde Program Değerlendirme , Pegem Yayıncılık, Ankara. Göksoy, S.(1997). “Eğitim Amaçlarının Özellikleri”, Çağdaş Eğitim Dergisi , 229, 42-43. Karasar, N.(1998). Araştırmada Rapor Hazırlama, Nobel Yayın Dağıtım, Ankara. Kocaoluk, M. ve Kocaoluk, F.(2003). Son Değişiklikleri ile İlköğretimde Temel Mevzuat ve Yönetmelikler, Kocaoluk Yayınevi, Adana. Köklü, N.ve Büyüköztürk, Ş.(2000). Sosyal Bilimler İçin İstatistiğe Giriş , Pegem Yayıncılık, Ankara. Şahan, G.(1996). ‘‘İlköğretim Okullarında Eğitici Çalışmaların Değerlendirilmesi”, Çağdaş Eğitim Dergisi , 222, 46-48. Varış. F.(1997). Eğitimde Program Geliştirme , Alkım Yayınevi, İstanbul. www.yok.gov.tr/ogretim/kitaplar/sosbilgi/kaynakunite/unit13.doc, 2004, 1-5. COMPARING THE EFFECTIVENESS LEVEL OF SPECIAL DAYS AND WEEKS CELEBRATED IN SPECIAL AND PRIVATE SCHOOLS (The Case of Kayseri) Abstract The aim of this study is to make a comparison of private and public schools by determining their service level in private days and weeks. The data of the search have been gained by surveying and implementation of questionnaire. In the questionnaire, there are 22 likert-type questions based on five grades. In the analysis of the data, mean and t-test were made. With these surveying results it is found out that the level grade of the service of the private days and weeks celebrated in public schools is higher than that of in private schools. According to these results new suggestions have been improved. Key Words : Private days and weeks, effectiveness, comparison
|
