Milli Eğitim Dergisi-150

Okulöncesi Öğretmenlerinin Fiziksel Şartlar, Program, Yöntem, Teknik, Sınıf ve Davranış Yöntemi Sorunlarının Bazı Değişkenlere Göre İncelenmesi

Uzm. ayşe TURLA (*)
Yrd. Doç. Dr. Fatma TEZEL ŞAHİN (**)
Dr. Neslihan AVCI (***)

GİRİŞ

Okulöncesi eğitimin istenilen nitelikte yapılabilmesi; fiziksel şartların, programın ve personelin iyi şekilde seçilmesi ve planlanmasına bağlıdır. Fiziksel koşullar ve program ne kadar mükemmel olursa olsun personel içinde en önemli yeri tutan öğretmen iyi niteliklerle donatılmışsa amaca ulaşmak mümkün olmayacaktır (1).

Öğretmen nitelikleri ne kadar istenen düzeyde olursa olsun, sağlanan olanaklar performansını büyük ölçüde etkilemektedir. Bu nedenle okulöncesi öğretmenlerinin iş verimlerinin arttırılması; çalışma koşullarının düzenlenmesine ve sorularının ortaya konmasına bağlıdır(2,3).

Çeşitli kaynaklardan okulöncesi öğretmenlerinin sorunları incelendiğinde; insan ilişkileri, sınıfta davranış yönetimi, anne-baba eğitimi ve desteklenmesi, sınıf içi eğitsel faaliyetler, eğitim programı, çocukların gelişimlerinin desteklenmesi şeklinde sıralandığı görülmektedir (3)

Herhangi bir araştırmaya rastlanmamakla birlikte, öğretmenlerin; okulun fiziksel koşulları, sağlanan araç-gereçler, meslekî gelişme olanakları, diğer personelle ilişkileri, özlük hakları, denetim ve yönlendirme konularındaki problemlerden de etkilendikleri düşünülmektedir. Ayrıca mezun olduğu okul ve meslekte geçirdiği sürenin öğretmenin sorunlarını algılama durumunu etkilediği sanılmaktadır.

Bu araştırma, okulöncesi öğretmenlerinin mezun oldukları okul ve meslekte geçirdikleri sürenin; okulöncesi eğitim kurumlarının fiziksel şartları, plan ve program, kullanılan yöntem ve teknikler, sınıf ve davranış yönetimine ilişkin sorunlarını algılamaları üzerinde farklılık yaratıp yaratmadığını belirlemek amacıyla planlanmıştır.

YÖNTEM VE ARAÇLAR

Araştırmanın evrenini Ankara il merkezindeki kamu kurum ve kuruluşlarına bağlı anaokulları ile özel anaokullarında görev yapan öğretmenler oluşturmuştur. Bu evrenden seçilen 440 okulöncesi öğretmeni araştırmanın örneklemine alınmıştır.

Araştırma verilerini toplamak için ilgili literatür taranarak araştırmacılar tarafından geliştirilen anket formu kullanılmıştır. Anket formu, öğretmenin mezun oldukları okul, meslekte geçirdikleri süre, çalışmakta oldukları kurumdaki görev sürelerini içeren bölüm ile okulöncesi eğitim alanında özlük hakları kendini yenileme, yönetim ve diğer personelle ilişkiler, fiziksel şartlar, yöntem ve teknikler, plan program, denetim, sınıf ve davranış yönetimi ve anne babalar ile ilgili karşılaştıkları sorunları içeren 89 maddenin bulunduğu 11 bölümden meydana gelmektedir.

Bu çalışmada, fiziksel şartlar, yöntem ve teknikler, plan program, sınıf ve davranış yönetimi bölümlerinin sonuçlarına yer verilmiştir.

Toplanan veriler öğretmenin mezun oldukları okul ve meslekte geçirdikleri süre değişkenlerine göre çapraz tablolarda frekans ve yüzde değerleri ile gösterilmiştir. Gruplar arası farklılıkları saptamak için Khi-Kare testi kullanılmıştır.

BULGULAR

Tablo 1: Örnekleme Alınan öğretmenlerin Meslekte Geçirdikleri Süre ve Mezun Oldukları Okula Göre Dağılımı

Mes.Geç.Süre Mez.Ol.Okul	1-3 YIL		4-6 YIL		7-9 YIL		11 YIL ve ÜSTÜ		TOPLAM
Mes.Geç.Süre Mez.Ol.Okul	Sayı	%	Sayı	%	Sayı	%	Sayı	%	Sayı	%
Lisans	14	11.2	14	10.6	19	24.4	24	22.9	71	16.1
Ön Lisans	12	9.6	11	8.3	9	11.5	26	24.8	58	13.2
Kız Meslek Lisesi	87	69.6	95	72.0	44	56.4	36	34.3	262	59.5
Diğer	12	9.6	12	9.1	6	7.7	19	18.1	49	11.1
TOPLAM	125	100.0	132	100.0	78	100.0	105	100.0	440	100.0

Tablo 2: Okulöncesi öğretmenlerinin Mezun Oldukları Okula Göre Çalıştıkları Okulun ve Sınıfın Fiziksel Koşulları İle İlgili Sorunları

Okulun ve Sınıfın Fiziksel Koşulları ile İlgili Sorunlar	MEZUN OLUNAN OKUL
	Lisans				Önlisans				Kız Meslek Lisesi				Diğer				Önemlilik
	Evet		Hayır		Evet		Hayır		Evet		Hayır		Evet		Hayır
	S	%	S	%	S	%	S	%	S	%	S	%	S	%	S	%
Sınıfın Çocuk Sayısına Oranla Çok Küçük Olması	37	52.1	34	47.9	28	48.3	30	51.7	93	35.5	169	64.5	18	36.7	31	63.3	8.43*
Sınıftaki Çocuk Sayısının Fazla Olması	40	56.3	31	43.7	32	55.2	26	44.8	82	31.3	180	71.0	15	30.6	34	69.4	24.37*
Sınıftaki Çocukların Seviyelerinin Birbirinden Çok Farklı Olması	15	21.1	56	78.9	15	25.9	43	74.1	76	29.0	186	71.0	8	16.3	41	83.7	4.5
Köşelerde Çocuklar İçin Yeterli Sayıda Araç-Gereç ve Oyuncak Olmaması	26	36.6	45	63.4	35	60.3	23	39.7	110	42.0	152	58.0	19	38.8	30	61.2	15.98*
Köşelerde Araç-Gereç ve Oyuncakların Çok Eski Olması	17	23.9	54	76.1	31	36.2	37	63.8	83	31.7	179	68.3	12	24.5	37	75.5	3.34
Masa, Dolap, Sandalye, Pano vb. Demirbaş Araç-Gereçlerin Yetersiz Olması	10	14.1	61	85.9	18	31.0	40	69.0	58	22.1	204	77.9	7	14.3	42	85.7	7.06
Masa, Dolap, Sandalye, Pano vb. Demirbaş Araç-Gereçlerin Çok Eski Olması	11	15.5	60	84.5	18	31.0	40	69.0	51	19.5	211	80.5	4	8.2	45	91.8	9.76*
Bahçe Araç-Gereçlerinin Yetersiz Olması	37	52.1	34	47.9	32	55.2	26	44.8	128	48.9	134	51.1	21	42.9	28	57.1	1.85
Bahçe Araç-Gereçlerinin Çok Eski Olması	21	29.6	50	70.4	20	34.5	38	65.5	80	30.5	182	69.5	16	32.7	33	67.3	0.48
Bahçenin Çocuklara Uygun Düzenlenmemiş Olması	32	45.1	39	54.9	27	46.6	31	53.4	10	40.1	157	59.9	23	46.9	26	53.1	9.77
Bahçenin Çocuk Sayısına Göre Küçük Olması	31	43.7	40	56.3	26	44.8	32	55.2	109	41.6	152	58.4	14	28.6	35	71.4	4.44
Bina Bölümleri ve Bahçenin Çocuklar İçin Tehlike Yaratacak Biçimde Olması	19	26.8	52	73.2	11	19.0	47	81.0	42	16.0	220	84.0	11	22.4	38	77.6	4.68
Tuvalet, Vestiyer, Mutfak ve Depo Gibi Bölümlerin Kullanıma Uygun Olmaması	11	15.5	60	84.5	16	27.6	42	72.4	19	7.3	243	92.7	5	10.2	44	89.8	20.44*

Tablo 2'de öğretmenlerin Okulun ve Sınıfın Fiziksel Koşulları ile ilgili sorunları mezun oldukları okul türüne göre incelendiğinde; "Sınıfın Çocuk Sayısına Oranla Çok Küçük Olması", "Sınıftaki Çocuk Sayısının Fazla Olması", "Köşelerde Çocuklar İçin Yeterli Sayıda Araç-Gereç Olmaması", "Masa, Dolap, Sandalye, Pano vb. Demirbaş Araç Gereçlerinin Çok Eski Olması" ve "Tuvalet, Vestiyer, Mutfak ve Depo gibi Bölümlerin Kullanıma Uygun Olmaması" maddelerinde gruplar arası farkın istatistiksel olarak önemli olduğu saptanmıştır (p<0.05).

Tablo 3: Okulöncesi öğretmenlerinin Meslekte Geçirdikleri Süreye Göre Çalıştıkları Okulun ve Sınıfın Fiziksel Koşulları İle İlgili Sorunları

Okulun ve Sınıfın Fiziksel Koşulları ile İlgili Sorunlar	MESLEKTE GEÇİRİLEN SÜRE
	1-3 Yıl				4-6 Yıl				7-9 Yıl				10 Yıl ve Üstü				Önemlilik
	Evet		Hayır		Evet		Hayır		Evet		Hayır		Evet		Hayır
	S	%	S	%	S	%	S	%	S	%	S	%	S	%	S	%
Sınıfın Çocuk Sayısına Oranla Çok Küçük Olması	52	41.6	73	58.4	47	35.6	85	64. 4	32	41.0	46	59.0	45	42.9	60	57.1	1.59
Sınıftaki Çocuk Sayısının Fazla Olması	40	32.0	32.0	68.0	44	33.3	88	66.7	30	38.5	48	61.5	55	52.4	50	47.6	21.66*
Sınıftaki Çocukların Seviyelerinin Birbirinden Çok Farklı Olması	38	30.4	87	69.6	35	26.5	97	73.5	19	24.4	59	75.6	22	21.0	83	79.0	2.78
Köşelerde Çocuklar İçin Yeterli Sayıda Araç-Gereç ve Oyuncak Olmaması	50	40.0	75	60.0	51	38.6	81	61.2	31	39.7	47	60.3	58	55.2	47	44.8	10.42
Köşelerde Araç-Gereç ve Oyuncakların Çok Eski Olması	35	28.0	90	72.0	39	29.5	93	70.5	17	21.8	61	78.2	42	40.0	63	60.0	7.7
Masa, Dolap, Sandalye, Pano vb.Demirbaş Araç Gereçlerin Yetersiz Olması	21	16.8	104	83.2	29	22.0	103	78.0	15	19.2	63	80.8	28	26.7	77	73.3	3.56
Masa, Dolap, Sandalye, Pano vb. Araç Gereçlerin Çok Eski Olması	25	20.0	100	80.0	21	15.9	111	84.1	13	16.7	65	83.3	25	23. 8	80	76.2	2.74
Bahçe Araç-Gereçlerinin Yetersiz Olması	62	49.6	63	50.4	60	45.5	72	54.5	32	41.0	46	59.0	64	61.0	41	39.0	8.61*
Bahçe Araç-Gereçlerinin Çok Eski Olması	39	31.2	86	68.8	38	28.8	94	71.2	20	25.6	58	74.4	40	38.1	65	61.9	3.81
Bahçenin Çocuklara Uygun Düzenlenmemiş Olması	54	43.2	71	56.8	50	37.9	82	62.1	28	35.9	50	64.1	55	52.4	50	47.6	11.2
Bahçenin Çocuk Sayısına Göre Küçük Olması	44	35.2	81	64.8	61	46.2	71	53.8	26	33.3	52	66.7	49	46.7	56	53.3	10.92
Bina Bölümleri ve Bahçenin Çocuklar İçin Tehlike Yaratacak Biçimde Olması	18	14.4	107	85.6	26	19.7	106	80.3	14	17.9	64	82.1	25	23.8	80	76.2	3.41
Tuvalet, Vestiyer, Mutfak ve Depo Gibi Bölümlerin Kullanıma Uygun Olmaması	13	10.4	112	89.6	8	6.1	124	93.9	7	9.0	71	91.0	23	21.9	82	78.1	15.53*

Tablo 3 incelendiğinde meslekte geçirdikleri süreye göre "Sınıftaki Çocuk Sayısının Fazla Olması", "Bahçe Araç-Gereçlerinin Yetersiz Olması" ve "Tuvalet, Vestiyer, Mutfak ve Depo gibi Bölümlerin Kullanıma Uygun Olmaması" maddelerinde gruplar arası farkın istatistiksel olarak önemli olduğu saptanmıştır (p<0.05).

Tablo 4: Okulöncesi Öğretmenlerinin Mezun Oldukları Okula Göre Yöntem ve Teknik İle İlgili Sorunları

Yöntem ve Teknik ile ilgili Sorunlar	MEZUN OLUNAN OKUL
	Lisans				Önlisans				Kız Meslek Lisesi				Diğer				Önemlilik
	Evet		Hayır		Evet		Hayır		Evet		Hayır		Evet		Hayır
	S	%	S	%	S	%	S	%	S	%	S	%	S	%	S	%
Sınıfta Tek öğretmen Olmanın İdeal Eğitim Yöntemlerini Kullanmayı Engellemesi	25	35.2	46	64.8	15	25.9	43	74.1	72	27.5	190	72.5	14	28.6	35	71.4	1.89
Yeni Eğitim Yöntemleri (Drama,Proje Çalış. vb.) Konusunda Bilgi ve Deneyimlerin Yetersiz Olması	41	57.7	30	42.3	35	60.3	23	39.7	132	50.4	130	49.6	21	42.9	28	57.1	4.47
İstenilen Eğitim Yöntemini Kullanma Konusundaki İsteğin İdare Tarafından Onaylanmaması	23	32.4	48	67.6	11	19.0	47	81.0	46	17.6	216	82.4	4	8.2	45	91.8	12.32*
Öğretmenin Çocuklar İçin Bulduğu Eğitim Yöntemi ile İdarenin Benimsediği Eğitim Yönteminin Benzerlik Göstermemesi	26	36.6	45	63.4	14	24.1	44	75.9	46	17.6	216	82.4	3	6.1	46	93.9	19.57*
Yeni Eğitim Yöntemlerinin Kulllanılması İçin Yeterli Araç-Gereç ve Ortamın Sağlanmaması	19	26.8	52	73.2	22	37.9	36	62.1	57	21.8	205	78.2	6	12.2	43	87.8	10.99*

Tablo 4’de öğretmenlerin Yöntem ve Teknikler ile ilgili sorunları mezun oldukları okul türüne göre incelendiğinde; "İstenilen Eğitim Yöntemini Kullanma Konusundaki İsteğin İdare Tarafından Onaylanmaması", "Öğretmenin Çocuklar İçin Uygun Bulduğu Eğitim Yöntemi İle İdarenin Benimsediği Eğitim Yönteminin Benzerlik Göstermemesi" ve "Yeni Eğitim Yöntemlerinin Kullanılması İçin Yeterli Araç-Gereç ve Ortamın Sağlanmaması" maddelerinde gruplar arası farkın istatistiksel olarak önemli olduğu görülmektedir (p<0.05).

Tablo 5: Okulöncesi Öğretmenlerinin Meslekte Geçirdikleri Süreye Göre Yöntem ve Teknik İle İlgili Sorunları

Yöntem ve Teknik ile İlgili Sorunlar	MESLEKTE GEÇİRİLEN SÜRE
	1-3 Yıl				4-6 Yıl					7-9 Yıl				10 Yıl ve Üstü				Önemlilik
	Evet		Hayır		Evet			Hayır		Evet		Hayır		Evet		Hayır
	S	%	S	%	S		%	S	%	S	%	S	%	S	%	S	%
Sınıfta Tek Öğretmen Olmanın İdeal Eğitim Yöntemlerini Kullanmayı Engellemesi	34	27.2	91	72.8	37	28.0		95	72.0	18	23.1	60	76.9	37	35.2	68	64.8	3.57
Yeni Eğitim Yöntemleri (Drama,Proje Çalış. vb.) Konusunda Bilgi ve Deneyimlerin Yetersiz Olması	60	48.0	65	52.0	60		45.5	72	54.5	40	51.3	38	48.7	69	65.7	36	34.3	10.99*
İstenilen Eğitim Yöntemini Kullanma Konusundaki İsteğin İdare Tarafından Onaylanmaması	23	18.4	102	81.6	26		19.7	106	80.3	12	15.4	66	84.6	23	21.9	82	78.1	1.3
Öğretmenin Çocuklar İçin Uygun Bulduğu Eğitim Yöntemi ile İdarenin Benimsediği Eğitim Yönteminin Benzerlik Göstermemesi	22	17.6	103	82.4	29		22.0	103	78.0	14	17.9	64	82.1	24	22.9	81	77.1	1.48
Yeni Eğitim Yöntemlerinin Kullanılması İçin Yeterli Araç-Gereç ve Ortamının Sağlanmaması	31	24.8	94	75.2	27		20.5	105	79.5	15	19.2	63	80.8	31	29.5	74	70.5	3.69

Öğretmenlerin meslekte geçirdikleri süreye göre Tablo 5 incelendiğinde ise, sadece "Yeni Eğitim Yöntemleri (Drama, Proje Çalışmaları vb.) Konusunda Bilgi ve Deneyimlerinin Yetersiz Olması" maddesinde gruplar arası farkın istatistiksel olarak önemli olduğu saptanmıştır (p<0.05).

Tablo 6: Okulöncesi öğretmenlerinin Mezun Oldukları Okula Göre Plan ve Program İle İlgili Sorunları

Plân ve Program ile İlgili Sorunlar	MEZUN OLUNAN OKUL
	Lisans				Önlisans				Kız Meslek Lisesi				Diğer				Önemlilik
	Evet		Hayır		Evet		Hayır		Evet		Hayır		Evet		Hayır
	S	%	S	%	S	%	S	%	S	%	S	%	S	%	S	%
Plân-Programı Yalnız Yapmanın Zor Gelmesi	21	29.6	50	70.4	17	29.3	41	70.7	53	20.2	209	79.8	13	26.5	36	73.5	4.33
Öğretmenin Fikri Alınmadan Düzenlenen Eğitim Programını Uygularken Sorun Çıkması	25	35.2	46	64.8	24	41.4	34	58.6	86	32.8	176	67.2	10	20.4	39	79.6	5.52
Şu Anda Yürürlükte Olan Okulöncesi Eğitim Programının Planlarını Hazırlamanın Çok Zaman Alması	29	40.8	42	59.2	34	58.6	24	41.4	101	38.5	161	61.5	17	34.7	32	65.3	11.96
Çabalara Rağmen Programı Çocukların Yaratıcılığını Destekleyecek Etkinliklerle Zenginleştirememe	14	19.7	57	80.3	6	27.6	42	72.4	58	22.1	204	77.9	14	28.6	35	71.4	10.21
Program Konusunda Danışabilecek Bir Kişi veya Kuruma İhtiyaç Duyma	32	45.1	39	54.9	25	43.9	32	56.1	121	46.2	141	53.8	20	40.8	29	59.2	0.52

Tablo 7: Okulöncesi Öğretmenlerinin Meslekte Geçirdikleri Süreye Göre Plan ve Program İle İlgili Sorunları

Plân ve Program ile İlgili Sorunlar	MESLEKTE GEÇİRİLEN SÜRE
	1-3 Yıl				4-6 Yıl				7-9 Yıl				10 Yıl ve Üstü				Önemlilik
	Evet		Hayır		Evet		Hayır		Evet		Hayır		Evet		Hayır
	S	%	S	%	S	%	S	%	S	%	S	%	S	%	S	%
Plân-Programı Yalnız Yapmanın Zor Gelmesi	30	24.0	95	76.0	35	26.5	97	73.5	13	16.7	65	83.3	26	24.8	79	75.2	2.79
Öğretmenin Fikri Alınmadan Düzenlenen Eğitim Programını Uygularken Sorun Çıkması	34	27.2	91	72.8	45	34.1	87	65.9	24	30.8	54	69.2	42	40.0	63	60.0	4.48
Şu Anda Yürürlükte Olan Okulöncesi Eğitim Programının Plânlarını Hazırlamanın Çok Zaman Alması	52	41.6	73	58.4	47	35.6	85	64.4	33	42.3	45	57.7	49	46.7	56	53.3	6.23
Çabalara Rağmen Programı Çocukların Yaratıcılığını Destekleyecek Etkinliklerle Zenginleştirememe	23	18.4	102	81.6	33	25.0	99	75.0	15	19.2	63	80.8	31	29.5	74	70.5	8.27
Program Konusunda Danışabilecek Bir Kişi veya Kuruma İhtiyaç Duyma	66	52.8	59	47.2	59	45.0	72	55.0	30	39.0	48	61.5	43	41.0	62	59.0	5.11

Tablo 6 ve 7’de öğretmenlerin Plan ve Program ile ilgili sorunları mezun oldukları okul türüne ve meslekte geçirdikleri süreye göre incelendiğinde, gruplar arasındaki fark istatistiksel olarak önemli bulunmamıştır (p>0.05).

Tablo 8: Okulöncesi Öğretmenlerinin Mezun Oldukları Okula Göre Sınıf ve Davranış Yönetimi İle İlgili Sorunları

Sınıf ve Davranış Yönetimi ile ilgili Sorunlar	MEZUN OLUNAN OKUL
	Lisans				Önlisans				Kız Meslek				Diğer				Önemlilik
	Evet		Hayır		Evet		Hayır		Evet		Hayır		Evet		Hayır
	S	%	S	%	S	%	S	%	S	%	S	%	S	%	S	%
Sınıf Kalabalık Olduğu İçin öğretmenin Çocuklara Sözünü Dinletememesi	9	12.7	62	87.3	11	19.0	47	81.0	45	17.2	217	82.8	8	16.3	41	83.7	1 08
Çocukları Kontrol Edebilmek İçin Zaman Zaman Bağırma	49	69.0	22	31.0	39	67.2	19	32.8	163	62.2	99	37.8	29	59.2	20	40.8	1.86
Olumsuz Davranışları Ortadan Kaldırabilmek İçin Ceza Verme	38	53.5	33	46.5	32	55.2	26	44.8	165	63.0	97	37.0	27	55.1	22	44.9	3.21
Çocuklara İstediği Davranışları Yaptırabilmek için önceden ödül Verme	50	70.4	21	29.6	34	58.6	24	41.4	161	61.5	101	38.5	31	63.3	18	36.7	3.87
Küfür, Saldırganlık Gibi Davranışları Ortadan Kaldırmada Güçlük Çekme	24	33.8	47	66.2	19	32.8	39	67.2	87	33.2	175	66.8	13	26.5	36	73.5	7.52
Çocuklara Yeni Davranışlar Kazandırmada Zorluk Çekme	10	14.1	61	85.9	15	25.9	43	74.1	39	14.9	223	85.1	10	20.4	39	79.6	4.92
Çocukları Kontrol Edebilmek İçin Zaman Zaman Ses Tonunun Yeterli Olmaması	23	32.4	48	67.6	30	51.7	28	48.3	91	34.7	171	65.3	16	32.7	33	67.3	6.99
Çocukları Etkinliklere Yönlendirmede ve Etkinliklerarası Geçişte Zorlanma	9	12.7	62	87.3	11	19.0	47	81.0	49	18.7	213	81.3	6	12.2	43	87.8	2.41
Bazı Zamanlarda Çocuklara Karşı Sabırlı Olamama	27	38.0	44	62.0	29	50.0	29	50.0	89	34.0	173	66.0	17	34.7	32	65.3	5.38
Çocukların Bazı Sorularına Nasıl Cevap Verileceğini Bilememe	18	25.4	53	74.6	23	39.7	35	60.3	83	31.7	179	68.3	11	22.4	38	77.6	4.82

Tablo 9: Okulöncesi Öğretmenlerinin Meslekte Geçirdikleri Süreye Göre Sınıf ve Davranış Yönetimi İle İlgili Sorunları

Sınıf ve Davranış Yönetimi ile İlgili Sorunlar	MESLEKTE GEÇİRİLEN SÜRE
	1-3 Yıl				4-6 Yıl				7-9 Yıl				10 Yıl ve Üstü				Önemlilik
	Evet		Hayır		Evet		Hayır		Evet		Hayır		Evet		Hayır
	S	%	S	%	S	%	S	%	S	%	S	%	S	%	S	%
Sınıf Kalabalık Olduğu İçin öğretmenin Çocuklara Sözünü Dinletememesi	18	14.4	107	85.6	19	14.4	113	85.6	15	19.2	63	80.0	21	20.0	84	80.0	2.17
Çocukları Kontrol Edebilmek İçin Zaman Zaman Bağırma	84	67.2	41	32.8	76	57.1	56	42.4	49	62.8	29	37.2	71	67.6	34	32.4	3.52
Olumsuz Davranışları Ortadan Kaldırabilmek İçin Ceza Verme	75	60.0	50	40.0	79	59.8	53	40.2	47	60.3	31	39.7	61	58.1	44	41.9	0.12
Çocuklara İstediği Davranışları Yaptırabilmek İçin önceden Ödül Verme	70	56.0	55	44.0	87	65.9	45	34.1	47	60.3	31	39.7	72	68.6	33	31.4	6.55
Küfür, Saldırganlık Gibi Davranışları Ortadan Kaldırmada Güçlük Çekme	36	28.8	89	71.2	38	28.8	94	71.2	30	38.5	48	61.5	39	37.1	66	62.9	6.13
Çocuklara Yeni Davranışlar Kazandırmada Zorluk Çekme	23	18.4	102	81.6	15	11.4	117	88.6	12	15.4	66	84.6	24	22.9	81	77.1	5.88
Çocukları Kontrol Edebilmek İçin Zaman Zaman Ses Tonunun Yeterli Olmaması	41	32.8	84	67.2	48	36.4	84	63.6	27	34.6	51	65.4	44	41.9	61	58.1	2.18
Çocukları Etkinliklere Yönlendirmede ve Etkinliklerarası Geçişte Zorlanma	14	11.2	111	88.8	26	19.7	106	80.3	18	23.1	60	76.9	17	16.2	88	83.8	5.73
Bazı Zamanlarda Çocuklara Karşı Sabırlı Olamama	44	35.2	81	64.8	49	37.1	83	62.9	27	34.6	51	65.4	42	40.0	63	60.0	0.76
Çocukların Bazı Sorularına Nasıl Cevap Verileceğini Bilememe	42	33.6	83	66.4	42	31.8	90	68.2	20	25.6	58	74.4	31	29.5	74	70.5	1.57

Tablo 8 ve 9’da öğretmenlerin Sınıf ve Davranış Yönetimi ile ilgili sorunları mezun oldukları okul türüne ve meslekte geçirdikleri süreye göre incelendiğinde gruplar arasındaki farkı istatistiksel olarak önemli bulunmamıştır (p>0.05).

TARTIŞMA

Okulöncesi öğretmenlerinin mezun oldukları okul ve meslekte geçirdikleri süreye göre fiziksel şartlar, yöntem ve teknik, plan-program, sınıf ve davranış yönetimi ile ilgili sorunlarına ilişkin bulgular ışığında;

- Lisans ve Önlisans mezunu öğretmenlerin "Sınıfın çocuk sayısına göre çok küçük olması" ve "Sınıftaki çocuk sayısının fazla olması" sorununu daha yüksek oranda (Lisans %52.1, Önlisans %48.3) dile getirdikleri görülmektedir. Bu sorunların, öğretmenin eğitim seviyesi yükseldikçe daha fazla dile getirildiği düşünülmektedir.

Baykan ve arkadaşlarının Türkiye’de Okulöncesi Eğitim Kurumlarının Durum Tespit Araştırması’nda binası yetersiz veya vasat düzeyde olan okulöncesi eğitim kurum oranı %43.28 olarak bulunmuştur. Sınıfların %37.65 oranında yetersiz, vasat düzeyde olduğu da saptanmıştır (4).

- Köşelerdeki araç-gereçlerinin yetersiz, sınıf demirbaşlarının eski, tuvalet vestiyer, mutfak ve depo gibi bölümlerin kullanıma uygun olmaması konularını üniversite mezunu öğretmenlerin daha yüksek oranda sorun olarak algıladıkları görülmektedir. Baykan ve arkadaşlarının yaptığı çalışmanın sonuçları da öğretmenlerin algılamalarını destekler niteliktedir (4).

- On yıl ve üzerinde hizmet yılına sahip öğretmenlerin, sınıftaki çocuk sayısının fazla olmasını ve bahçe araç gereçlerinin yetersiz olmasını diğer öğretmenlere göre daha yüksek oranda sorun olarak belirttikleri görülmektedir. Bu sonuç, öğretmenlerin mesleki deneyimlerinin artmasının sınıftaki çocuk sayısının fazlalığını ve bahçe araç-gereçlerinin yetersizliğini sorun olarak algılamalarını etkilediği düşünülmektedir. Kalemci ve Metin’in Okulöncesi Eğitim Kurumlarının Fiziksel Koşulları ve Personel Nitelikleri ile ilgili araştırmalarında kurumların büyük bir kısmında bahçe araç-gereçlerinin olmadığı ya da yetersiz olduğu saptanmıştır (5).

- Okulöncesi öğretmenlerinin eğitim düzeyinin artması ile yeni yöntem ve teknikleri kullanma konusunda istekli oldukları, ancak bunları kullanmada çalıştıkları kurumun yönetimi ile çelişkiye düştükleri saptanmıştır.

Kandır araştırmasında, öğretmenlerin yıllık planı uygulamada karşılaştıkları en büyük sorunun öğrenci sayısının fazlalığı ve araç-gereç yetersizliğini birinci derecede ifade ettiklerini ortaya koymuştur (6).

- Okulöncesi öğretmenlerinin meslekte geçirdikleri süre arttıkça (10 yıl ve üstü %65.7) alanları ile ilgili yeni eğitim yöntemlerini kullanma konusunda daha yüksek oranda sorun yaşadıkları görülmektedir. Öğretmenlerin alan ile ilgili bilgilerinin meslekte geçirilen süre ile eskimesi ve yenilenememesinin bu sonucu doğurduğu düşünülmektedir. Öğretmenlik mesleği tüm meslek yaşamı boyunca yenilenme ve öğrenmeyi gerektirmekte, sürekli olarak hizmetiçi eğitim programlarına katılımı zorunlu kılmaktadır (7).

- Okulöncesi öğretmenlerinin okulöncesi program ile ilgili sorunları mezun oldukları okul ve meslekte geçirdikleri süreye göre farklılık göstermemektedir. Can Yaşar öğretmenlerin hizmet yılı arttıkça kendilerini program konusunda yeterli görme oranının istatistiksel olarak anlamlı düzeyde farklılaştığını belirlemiştir (8). Bu sonuç çalışma sonuçlarıyla benzerlik göstermemektedir.

- Öğretmenlerin sınıf ve davranış yönetimi ile ilgili sorunları incelendiğinde, mezun olunan okul ve meslekte geçirilen süre değişkenlerine göre gruplar arası farklılık bulunmamaktadır (p>0.05). Öğretmenlerin çocukları kontrol edebilmek için zaman zaman bağırmak, olumsuz davranışları ortadan kaldırabilmek için ceza vermek ve olumlu davranışa yönlendirebilmek için önceden ödül vermek (rüşvet) zorunda kaldıklarını yüksek oranda ifade ettikleri belirlenmiştir. Bu sonuç öğretmenlerin disiplin konusunda ciddi problemler yaşadığını ortaya koymaktadır.

Okulöncesi öğretmeninin disiplinle ilgili sorunlarını ortadan kaldırabilmek için kendini bu konuda sürekli geliştirmesi ve diğer profesyonellerle işbirliği yapmaktan kaçınmaması gerekmektedir (9,10).

SONUÇ

Okulöncesi öğretmenlerinin fiziksel şartlar, yöntem ve teknikler, plan-program, sınıf ve davranış yönetimi ile ilgili bazı sorunları mezun olunan okul ve meslekte geçirilen süreye göre farklılıklar göstermiştir. Lisans ve önlisans mezunu öğretmenlerin karşılaştıkları sorunları daha üst düzeyde ve gerçekçi bir şekilde algıladıkları görülmüştür. Öğretmenlerin meslekte geçirdikleri sürenin artması ile mesleki olgunluklarının da arttığı ve buna bağlı olarak meslek alanları ile ilgili daha fazla sorunu dile getirdikleri saptanmıştır.

ÖNERİLER

Okulöncesi öğretmenlerinin sorunlarının belirlenerek bu sorunların giderilmesi için gerekli önlemlerin alınması, okulöncesi eğitimin niteliği ve öğretmenin iş verimini arttırmak açısından büyük önem taşımaktadır. Bu nedenle;

• Araştırmamızda kullanılan ölçme aracının revizyondan geçirilerek farklı kurumlarda ve bölgelerde çalışan okulöncesi öğretmenlerinin sorunlarının belirlenmesi amacı ile Türkiye çapında bir durum tespit araştırmasının yapılması uygun olacaktır.

• Okulöncesi eğitim öğretmenlerinin sorunlarının tespiti çalışması kadar önemli olan fiziksel koşullarında düzenlenmesi konusunda gerekli birimlerin işbirliği yapmaları sağlanmalıdır.

• Öğretmenlerin alanları ile ilgili yeni bilgi ve teknolojileri takip edebilmeleri amacı ile düzenli aralıklarla hizmet içi eğitim çalışmaları planlanmalı ve bunlara ulaşılabilirliğin sağlanması uygun olacaktır.

(*) Gazi Üniversitesi Meslekî Eğitim Fakültesi,Çocuk Gelişimi ve Okulöncesi Eğitimi ABD.

(1) Ülkü Üstünoğlu, “Okulöncesi Öğretmeninin Nitelikleri”, Anadolu Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 3:1, 1990, s.155-160.

(2)Olivia N. Saracho, “A Study of the Roles of Early Childhood Teachers”, Early Childhood Development of Care, Cilt:38, 1988, s.43-56.

(3)Stephen J. Micklo, “Perceived Problems of Public School Prekindergarten Teachers”, Journal of Research in Childhood Education,Cilt:8, Sayı:1, 1993, s.57-68.

(4)Suna Baykan, Esra Ömeroğlu, Fatma Şahin,Nilay Dereobalı ve Ayşe Turla. “Türkiye’de Okulöncesi Eğitim Kurumlarının DurumTespit Araştırması Sonuçları”,Okul Öncesi Eğitimi I.Sempozyumu Kitabı. Ders Aletleri Yapım Merkezi Matbaası,Ankara, 1993, s.64.

(5)Fatma Kalemci,Nilgün Metin, Okulöncesi Eğitim Kurumlarının Çevre Düzenlemesi ve Çalışan Eğitimci Personelin Nitelikleri Yönünden İncelenmesi. Aydoğdu Ofset, Ankara, 1998, s.81--85.

(6)Adalet Kandır,“Dört Altı Yaş Çocukları İçin Okulöncesi Eğitim Kurumlarındaki Program Hazırlama Durumu”, Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Gazi Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, 1991, s.34.

(7)Hayrettin Akyıldız,“Öğretmen Özelliklerinin Öğretim Sürecine Etkisi”,Yaşadıkça Eğitim, Sayı:6, 1989, s.43-52.

(8) Münevver Can Yaşar, “Ankara İl Merkezindeki Anasınıfı Öğretmenlerinin Yeni Eğitim Programı Konusundaki Bilgi Düzeylerinin Saptanması”, Yayınlanmamış Bilim Uzmanlığı Tezi,Hacettepe Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü, 1998, s.Ek 6.

(9) Ahmet Mahiroğlu, “Sınıf Yönetimi”, Eğitim Dergisi,Sayı:4, 1993, s.71-80.

(10) Zühal Cafoğlu,“Sınıf Yönetimi”, Eğitim Dergisi, Sayı:2, 1992

İçindekiler...

[ yukarı ]

Arşiv