|
MİLLİ EĞİTİM DERGİSİ |
Sayı 151 |
Temmuz, Ağustos, Eylül 2001 |
Çocuğun Güvenliği Bağlamında Çocuk-Suç İlişkisi ve Çocuk Polisi |
Murat GÜLLER(*) |
|
Aldığımız herhangi bir cihazın mutlaka kılavuzuna bakarız. Bu otomobilimiz, buzdolabımız, çamaşır makinemiz vb. olabilir. Örneğin; aracımızı kullanabilmek için gerekli sürücü belgesi alabilmemiz belli bir eğitim ile mümkündür. Fakat, anne-baba olmanın kesin ve genel kuralları olmadığı gibi çocuk yetiştirmek için evrenselleştirilebilecek genel bir prosedürümüz de bulunmamaktadır. Okul çağına gelene kadar çocuklarımızı deneme-yanılma yöntemi ile geliştirmekteyiz (1). Kendi çocukluk döneminden bugüne değişmeyen şeylerden bir tanesi anne ve babaların çocuklarını yaramazlık yaptıklarında polis ile korkutmalarıdır. “Bak şimdi seni polis amcaya veririm!”, “Şimdi seni polis götürürse görürsün!” şeklindeki ifadeler çok sık kullanılmaktadır(2). Polis hem kamusal düzeni hem de medenî yaşamı ifade eden bir kavramdır. Buna çok yan anlamlar da ilâve edilebilir. İşte biz polisi yalnızca KORUMA ve KOLLAMA anlamı içinde kullanırken tarihten getirdiğimiz bazı değerleri de ekliyoruz. Öyle ki; sonuçta toplum olarak batıdakinden oldukça farklı bir anlamsal çerçeve kurmuş oluyoruz (3). Bizim geçmişimizde kamu düzeni yerine asayiş kavramı bulunmaktadır. Batı anlamında polis; devlet ile toplumu bizatihilikler olarak ortaya koymazken asayiş kavramı bu ikisini zıtlaşmalı, birbirini içermeyen ve üstelikte hiyerarşik alanlar olarak insanlara kavratmaktadır. Bu anlayış ve anlamlandırma farklılığının sonucunda batıda polis rasyonel toplumun veya toplumun rasyonalitesini koruyan bir unsur olurken bizde polis“çocuğunu döverek terbiye etmenin en doğru yöntem olduğuna inanan” değişmez doğruları bulan bir baba gibi görülmektedir (4). Polisin de toplumun bir parçası olduğu yadsınamaz bir gerçektir. Çocuklarımızı polisle korkutmak yerine aileleri tarafından toplumun güvenliğinin sağlanmasındaki aktif görevi anlatılmalıdır (5). Prof.Dr. Haluk YAVUZER polis-çocuk-suç ilişkisine “suçlu çocuk yoktur, suça itilmiş çocuk vardır!...” ifadesiyle açıklık getirmekte ve toplumun değerleri incelendiğinde ne kadar haklı olduğu görülmektedir(6). Yapılan incelemelerde ergenliğe geçiş döneminde yaşanan ANOMİNİN etkisinin en çok 14 (ondört) yaş civarında görüldüğü belirtilmektedir (7). Günümüzde geçiş döneminde yaşanan olumsuz davranışlarda çoğalmış, yoğunlukta olarak görülen hırsızlık ve diğer adî suçlara; terör, organize suçlar, kaçakçılık, fuhuş vb. bir çok olanda ilâve olmuş, böylelikle bir çok suçta çocukların kullanılma oranının arttığı gözlemlenmiştir(8). Ceza hukukunun yaptığı tanıma göre suç; “yasanın cezalandırdığı harekettir.” Ancak çocuk ve suç ilişkisine baktığımızda daha hassas bir bakış gerekmektedir. Çocuk ve suç ilişkisinde kalıtımsal ve bedensel özellikler, toplumsal nedenler, sosyolojik, ekonomik, psikolojik vb. etkenler olabildiği gibi bunların hepsi olabilir(9). İşte bütün bunlar göz önünde bulundurulduğundan Emniyet Teşkilâtı tarafından çocuklar ile ilgili çalışmalar yeniden yapılandırılmıştır. ÇOCUK POLİSİ Birleşmiş Milletler Genel Kurulunda 20 Kasım 1989 tarihinde onaylanarak 2 Eylül 1990 tarihinde yürürlüğe girmiş olan ÇOCUK HAKLARINA DAİR SÖZLEŞME ülkemiz tarafından 14 Eylül 1990 tarihinde imzalanmış 17, 29 ve 39 uncu maddelerine Türkiye Cumhuriyeti Anayasası ve Lozan Antlaşması hükümleri çerçevesinde çekince konularak, 9Aralık 1994 tarihinde Türkiye Büyük Millet Meclisi’nce kabul edilmiş(10), 27Ocak 1995 gün ve 22184 sayılı Resmî Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe girmiştir(11). Kaynağını Anayasadan alan ve kanunlarla desteklenen“çocuk” konusuna Emniyet Teşkilâtı büyük önem vermektedir. Polisin görev ve sorumluluklarını belirleyen “Polis Vazife ve Salahiyet Kanunu” çocukların korunması konusunda açık bir şekilde görev vermiş“Polis ... yardım isteyenlere, yardıma muhtaç çocuk, sakat güçsüzlere yardım eder” ifadesi kanunun ilk maddesi olarak düzenlenmiştir(12). Bu kapsamda suç işleyen, suça yönelen, suça maruz kalan, ihmal veya istismar edilen, sokakta yaşayan ve başıboş dolaşan, terk edilen çocuklara yönelik görevler Emniyet Teşkilâtı tarafından yerine getirilmektedir(13). Günün değişen koşulları ve başta Birleşmiş Milletler Çocuk Haklarına Dair Sözleşme olmak üzere diğer tüm mevzuatta göz önüne alınarak hazırlanan Emniyet Genel Müdürlüğü Çocuk Şube Müdürlüğü/Büro Amirliği Kuruluş Görev ve Çalışma Yönetmeliği çocuk polisinin uygulama esaslarını belirlemiş 13.04.2001 gün ve 24372 sayılı Resmî Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe girmiştir. Yeni yapılanma ile ÇOCUĞUN POLİSİ DEĞİL, POLİSİN ÇOCUĞU ANLAYABİLECEĞİ bir yapı oluşturulmuş, çocuk-suç ilişkisi dahilinde çocuğun taraf olduğu tüm adlî ve idarî işlemler Çocuk Polisinin çalışma alanı içerisine alınmıştır(14). Çocuk Polisi; polisin çocuklara yönelik olarak yürüteceği hizmetler konusunda 0-18 yaş grubu gelişim özellikleri, davranış biçimleri, mülâkat teknikleri, iletişim becerisi gibi konularda hizmet içi eğitim almış, sivil istihkak alan, Emniyet Hizmetleri Sınıfı personelidir(15). Çocuk Şube Müdürlükleri/Büro Amirlikleri; idarî, sosyal hizmet, suç önleme, kayıp çocuklar ve adlî işlemler Büro/Kısım Amirliklerinden oluşmaktadır. Çocuklar ile ilgili işlemlerde Sosyal Çalışmacılar da görev almakta ve yapılan mülâkatın ardından sosyal inceleme raporu hazırlanmaktadır (16). Sosyal Çalışmacı:Çocukların ve ailelerinin kendileri veya çevre şartlarından doğan veya kontrolleri dışında oluşan maddî ve sosyal sorunların tespit edilmesi çalışmalarını yürüten Sosyal Hizmet Uzmanı,Pedagog, Psikolog, Çocuk Gelişimcisi gibi Emniyet Hizmetleri dışındaki personelden oluşmaktadır(17). Korunmaya muhtaç olan ihmal ve istismara maruz kalan, bulunan, evden veya kurumdan kaçan, mülteci, refakatsiz, sokakta yaşayan, sokakta çalıştırılan, oturduğu yeri haber vermekten aciz, suça maruz kalan, kimliği tespit edilemeyen çocukların ailelerine veya ilgili bir kurum ya da kuruluşa teslim edilinceye kadar geçici olarak yemek, bakım, temizlik, oyun gibi ihtiyaçlarını karşılamak üzere Çocuk Polisi bünyesinde Çocuk Bakım Üniteleri hazırlanmıştır (18). Çocuk Polisi birimlerinde çalıştırılacak personelde; gönüllü olmak, etkili ve güzel konuşmak, güvenilir olmak, Emniyet Genel Müdürlüğü Hizmetiçi Eğitim Yönetmeliğinde belirtilen şartlara sahip olmak, bilgisayar yazılım programlarını kullanabilme ve ikna, iletişim, karar verme yeteneklerine sahip olma şartlarına sahip olma şartları aranmaktadır(19). Çocuk Polisinin Amacı:Korunmaya muhtaç olan, ihmal ve istismara maruz kalan, bulunan, evden veya kurumdan kaçan, mülteci, refakatsiz, sokakta yaşayan, sokakta çalıştırılan, oturduğu yeri haber vermekten aciz, hakkında koruma, ıslah veya tedavi tedbiri alınan, suça maruz kalana suç işlediği şüphesi altında bulunan, kimliği tespit edilemeyen çocuklara yönelik olarak polis tarafından yürütülecek tüm hizmetleri bünyesinde düzenlemektedir (20). SONUÇOLARAKÇOCUK POLİSİNİN OLUŞTURULMASI İLE 1-Çocuk Polisi personeli çocuklar konusunda hizmet içi eğitim görerek ihtisaslaşacak, 2-Sosyal çalışmacılar görevlendirilecek, 3-Adlî ve İdarî tüm işlemler Çocuk Polisi tarafından yapılacak, 4-Çocukları suça iten fizikî, psikolojik ve sosyal nedenler araştırılacak, suçluluğu ortadan kaldırmaya yönelik plân ve programlar hazırlanacak, 5-Çocuğun durumunu iyileştirmek için sosyal ve sağlık hizmetleri gibi kurum ve kuruluşlarla iş birliğinde bulunulacak ve çocuk bakım ünitesinde kalan çocuklar için sosyal, kültürel ve eğitici programlar geliştirilecek, 6-Çocukların işlemiş olduğu tüm suçlarda adlî anlamda yürütülecek takibat en hassas şekilde Çocuk Polisi tarafından yapılacak, suça itilmiş çocukların işlemleri konusunda uzman polis ve sosyal çalışmacılarla yürütüleceğinden söz konusu çocukların rehabilitasyon çalışmalarına daha başlangıçta katkıda bulunulacak, 7-Çocuk bakım üniteleri ülke genelinde yaygınlaştırılacak, 8-Motorize veya yaya devriyeler ile genel kontroller yapılarak çocuklar tarafından suçun işlenmesini önleyici tedbirler alınacaktır. GELECEĞİN SUÇLUSUNU YETİŞTİRMENİN ON BASİT KURALI 1. Daha küçükken çocuğa istediği herşeyi vermeye başla! Bu şekilde; o bütün dünyanın onun geçimini sağlamak zorunda olduğuna inanacaktır. 2. Kötü sözler söylediği zaman, gül. Böylece o kendisinin akıllı olduğuna inanacaktır. 3.Ona ahlâkî hiç bir eğitim gösterme, 21 yaşına gelince kendisi karar versin, diye bekle!.. 4. Yerde bıraktığı herşeyi kaldır, kitapları, ayakkabıları, elbiselerini. Onun için herşeyi sen yap ki o bütün sorumlulukları başkalarına yüklemeye alışsın. 5. Onun önünde sık sık kavga edin. Bu sayede bir gün ailesi parçalanırsa o da çok şaşırmayacaktır. 6. Çocuğa istediği kadar harçlık verin. Hiçbir zaman kendi parasını kendi kazanmasın. Hayatta karşılaştığın güçlüklerle onun da karşılaşmasına ne lüzum var? 7. Yiyecek, içecek ve konforla ilgili bütün arzularını yerine getir. İstediklerini yapmamak tehlikeli soğukluklara sebep olabilir. 8. Komşulara, öğretmenlere, polislere karşı daima onun tarafını tut. Onların hepsinin, çocuğa karşı peşin hükümleri vardır. 9. Günün birinde başına gerçekten bir bela gelirse, ona birşey yapmadın diye kendinden özür dile. 10. Onu felâketler ile dolu bir hayat için hazırla!.. Muhakkak onu bulursun!.. (21) (*) Komiser/Eğitimci Asayiş Daire Başkanlığı Çocuk Büro Amiri, H.Ü.Eğitim Yönetimi Teftişi ve Plânlaması Böl. (1)Murat Güller, 1.UlusalÇocuk ve Suç Sempozumu 29-30 Mart 2001 Nedenler ve Önleme Çalışmaları ATAUM/Ankara. (2)Murat Güller, a.g.e., s.3. (3)Mehmet Ali Kılıçbay, “Biz Zaten Avrupalıyız” Kesit Yayıncılık 1. Baskı, 1997, s.138. (4)Mehmet Ali Kılıçbay, a.g.e, s.139. (5)Murat Güller, 21.Yüzyılda Polisin Eğitimi Sempozyumu 25-27 Ekim 2000, s.161, EGM Basım Evi Dedeman Otel/Ankara. (6)HalukYavuzer, Çocukve Suç Remzi KitapEvi, 7. Baskı, 1994, s.31. (7)HalukYavuzer, a.g.e., s.132. (8)Bkz. Asayiş Daire Başkanlığı Çocuk Büro Amirliği İstatistik verileri. (9)a.g.e., s.132. (10) Çocuk Haklarına Dair Sözleşme UNICEF Türkiye Temsilciliği, 2000, s.1. (11) 27Ocak 1995 tarih ve 22184 sayılı Resmî Gazete. (12)Polis Vazife ve Salahiyet Kanunu, Avkım Kitap evi, 2000, s.3. (13)Uluslar Arası Standartlarda Çocuk Polisi Semineri Asayiş Daire Başkanlığı sunusu Eylül 2000, Dinler Otel/Nevşehir. (14) 13.04.2001 tarih ve 24372 sayılı Resmî Gazete, s.19. (15)EGM Çocuk Şube Müdürlüğü/Büro Amirliği Kuruluş ve Görev Çalışma Yönetmeliği. (16)a.g.e., s.1. (17)a.g.e., s.8. (18) a.g.e., s.4. (19)a.g.e., s.9. (20) Uluslar Arası Standartlarda Çocuk Polisi Semineri Asayiş Daire Başkanlığı sunusu Eylül 2000 Dinler Otel/Nevşehir. (21)Nüvit Osmay, “İnsan Mühendisliği”Geliştirilmiş 6. Baskı, Atlas Pazarlama Fahrettin Telseren Yayınları, Nisan 1994. |
|
|
[ yukarı ] |