MİLLİ EĞİTİM DERGİSİ

Sayı 155-156

Yaz-Güz 2002


Eğitimde Karara Katılma

Yrd. Doç. Dr. İbrahim KOCABAŞ*
Mehmet GÖKBAŞ*

 

GİRİŞ

Problem Durumu

Katılmalı yönetim, demokratik yönetim biçiminin temel gereklerindendir. Kararın sonuçlarından etkilenen, o konuda uzmanlığı olan, kararları uygulamadan sorumlu olan ve sonuçlarından etkilenen herkesin karara katılmasını öngörmektedir.

Ayrıca okuldaki bütün etmenlerin baş sorumlusu olan ve bazılarının iddia etmiş olduğu gibi, öğretmeni tekerlekteki bir dişli rolüne yerleştiren görüş doğru kabul edilirse, öğretmenin okulun gelişimine ne derece katkıda bulunacağının da düşünülmesine sebep olur. Bu düşünceler, öğretmenlerin iş alanlarında daha etkili hâle getirilmesi, öğretmenlerin okul kapsamındaki kararlara katılma, kural geliştirme ve uygulamada katılımcı olmalarına itme olmuştur.

ABD’deki yeniden yapılanma çalışmalarının temel kavramlarından biri olan Okula Dayalı Yönetim “okulla ilgili her türlü kararın okulda alınması” olarak tanımlanmaktadır(1). Okulda işgörenlerin karara katılmalarının, yeniden yapılanma çalışmalarında ne derece etkin olduğu ve temel öğe olarak kullanılması dikkat çekicidir.

Amaç

Orta öğretim kurumlarında karara katılma konusunda okul yöneticilerinin ve öğretmenlerin görüşlerinin belirlenmesi bu araştırmanın temel amacını oluşturmaktadır. Bu genel amaç çerçevesinde aşağıdaki sorulara cevap aranmıştır:

1. Eğitim yöneticileri karara katılmanın önemine ne ölçüde inanmaktadırlar?

2. Eğitim yöneticileri kurumlarında çalışanların karar sürecine katılmalarına ne ölçüde imkân vermektedirler?

YÖNTEM

Bu bölümde araştırmanın evren ve örneklemi açıklanmış, bilgi toplama aracının hazırlanması hakkında bilgi verilmiştir. Ayrıca aracın uygulanması, verilerin analizi ve kullanılan istatistiksel işlemler üzerinde durulmuştur.

Evren ve Örneklem

Araştırmanın evreni 2000-2001 eğitim öğretim yılında Elazığ il merkezindeki 21 orta öğretim (genel lise ve meslek lisesi) okulunda 80 yönetici ve 763 öğretmenden oluşmaktadır. Araştırmanın örneklemini Elazığ il merkezindeki 19 okuldaki 75 yönetici ile yine bu okullardaki 763 öğretmenden ran-dom yöntemiyle örneklem alınan 450 öğretmen oluşturmaktadır.

Karara katılma ile ilgili 75 yöneticiye dağıtılan anketin 67’si, 450 öğretmene dağıtılan anketin ise 388’i toplanabilmiştir. Anketin geri dönüş oranı yöneticilerde % 89, öğretmenlerde ise % 86’dır.

Verilerin Toplanması

Araştırma için gerekli bilgiler ilgili literatür taraması yapılarak ve araştırmacı tarafından geliştirilen anket yoluyla toplanmıştır. Karara katılma ile ilgili literatür taraması ilgili yabancı ve yerli yayınlardan, makale taramalarından toplanarak incelenmiştir. Bu incelemeler sonucunda ilk olarak 85 soruluk bir anket geliştirilmiştir. İki okulda seçilen 123 denek üzerinde uygulanan anket, faktör analizi neticesinde KMO’su 77’lİk bir sonuçtan sonra soru sayısı 35’e düşürülmüştür.

Bu araştırmada faktör analizi yapılırken öncelikle veriler üzerinde Döndürülmemiş Temel Bileşenler Analizi yapılmıştır. Bunun sonucunda öz-değeri 1 ve üzerinde olan 5 faktör belirlenmiştir. Birinci faktörün anketteki 85 madde içinde açıkladığı varyans miktarı % 24.83’dür. Bu analiz sonucunda birinci faktördeki faktör yükü 0.35 ve üzerinde olan maddeler ikinci analiz için seçilmiş ve 55 madde işler durumda görülmüştür.

Bulgular ve Yorum

Bu bölümde yöneticilere ve öğretmenlere ilişkin kişisel bilgilere yer verilmiş, yöneticilerin ve öğretmenlerin karara katılmaya ilişkin görüşlerinden elde edilen bilgiler değerlendirilmiştir.

Tablo 1: Deneklere İlişkin Kişisel Bilgiler

ÖZELLİKLER

SAYI (N)

YÜZDE %

GÖREV UNVANLARI

Okul Müdürü

19

4.2

Müdür yardımcısı

48

10.5

Öğretmen

388

85.3

TOPLAM

455

100.0

DENEKLERİN YAŞLARA GÖRE DAĞILIMI

 

Yönetici

Öğretmen

N

%

N

%

21-30

-

-

111

28.6

31-40

9

m

165

42.6

41-50

50

74.6

106

27.3

51 ve üzeri

8

12.0

6

1.5

DENEKLERİN MESLEKÎ DENEYİMLERİNE GÖRE DAĞILIMI

1-5

-

-

64

16.5

6-10

2

3.0

161

41.5

11-15

5

7.5

52

13.4

16-20

9

13.4

36

9.3

21 yıl ve üzeri

51

76.1

75

19.3

DENEKLERİN MESLEKÎ DENEYİMLERİNE GÖRE DAĞILIMI

Genel lise

48

71.6

276

71.1

Meslek lisesi

19

28.4

112

28.9

DENEKLERİN AYNI OKUL DAKİ GÖREV SÜRELERİNE GÖRE DAĞILIMI

1-5

16

23.9

239

61.6

6-10

22

32.8

100

25.8

11 yıl ve üzeri

29

43.3

49

12.6

TOPLAM

67

100.0

388

100.0

Okulda değişik amaçlarla toplanacak paraların miktarının tespitinde öğretmenlerin görüşlerine ne derece başvurulduğu Tablo 2’de gösterilmiştir.Tablodan da anlaşılacağı üzere öğretmenler meslekî kıdem açısından okulda toplanan paraların miktarı tespit edilmesi hususunda kararsız kaldıkları görülmektedir.Ancak burada gruplar arasında anlamlı bir farklılık görülmektedir.Özellikle meslekî kıdemleri 6-10 yıl arasında olanlar X=3.22 ile kararsız olduklarını belirtirken, daha fazla kıdemde olan öğretmenler X+2.67 ile katılmıyorum görüşüne yakın ifadede bulunmuşlardır.Okullarda para toplanırken genelde bu konuda yöneticilerin tek başlarına karar aldıkları gerçeğinden hareketle öğretmenlerin görüşlerinin alınmadığı görüşünde olmaları normal bir sonuçtur.

Tablo 2: Öğretmenlerin Karar Katılmanın Önemine İnanmalarına İlişkin Ortalama Puanlar F ve p Değerleri

Değişken

1-5

6-10

11-15

16-20

21 Yıl ve Üzeri

Görüşler

X

ss

X

ss

X

ss

X

ss

X

ss

F

P

Değişik amaçlarla toplanan para miktarının belirlenmesinde görüşlerim dikkate alınmaz

2.92

1.15

3.22

1.18

3.10

1.14

2.67

1.17

2.79

1.12

2.94

*0.02

Kurulda gündemle ilgili görüşlerimi açıklamaya imkân verilmez

2.10

0.82

2.30

0.87

3.20

0.86

2.22

3.40

3.40

0.83

4.95

*0.01

Okul çevre ilişkilerinde beliren sorunların çözümünde görüşlerim dikkate alınmaz

3. 93

1. 17

3.75

1. 01

3.33

1.02

3.22

3 53

3.53

1. 08

4.27

*0.02

*p<0.05

Takım çalışması ve karara katılma anketine katılan öğretmenlerin kıdemleri açısından kurulda görüşlerini açıklamalarına imkân verilmesi durumu Tablo 1’de gösterilmiştir.Bu duruma göre öğretmenlerin öğretmenler kurulunda görüşlerini açıklamaları hususunda bir sıkıntı bulunmaktadır. Yapılan tek yönlü varyans analizi sonucunda gruplar arasında anlamlı bir fark bulunmuştur.Özellikle kıdemleri 1-5 yıl arasında olanlarX=2.10 ile kurulda görüşlerini açıklamaya yeterince imkân bulduklarını belirterek soruya katılmadıklarını ifade ederken, kıdemleri 21 yıl ve üzerinde olanlar X=3.40 ile katılmıyorum sınırında görüş belirtmişlerdir. Ama, öğretmenler kurulunu yöneten okul müdürü öğretmenlerin görüşlerini açıklamaları için yeterince imkân sağladığını yukarıda açıklamıştır.

Okul çevre ilişkilerinde beliren sorunların çözümünde ankete katılan öğretmenlerin görüşlerine ne derece önem verildiğinin ortalaması Tablo 2’de verilmiştir.Buna göre öğretmenler meslekî kıdemleri açısından meslekte yeni olan öğretmenler X=3.93 ile okul ile çevre arasında beliren sorunların çözümünde görüşlerinin dikkate alınmadığını söylerken ilerleyen yıllarda bu konuda kararsıza yakın görüş beyan etmişlerdir. Öte yandan yapılan tek yönlü varyans analizi sonucunda gruplar arasında p>.05 düzeyinde anlamlı fark belirlenmiştir (F=4.27). Bu sonuç bize meslekte kıdemi az olan öğretmenlerin karar alma sürecinde daha az görüşlerine başvurulduğunun, ancak meslekte kıdemleri arttıkça karara katılmalarının daha arttığını göstermesi bakımından anlamlı bir sonuçtur.Öte yandan okul yönetimi bu tür konularda kendi başlarına karar aldıklarından öğretmenler görüşlerine başvurulmadığını beyan ediyorlar. Bu konuda gruplar arasındaki farklılık ileriki sayfalardaki LSD testi sonuçlarında daha ayrıntılı olarak ifade edilmiştir.

Tablo 3: Öğretmenlerin Karara Katılmanın Önemini İnanmalarına İlişkin F ve p Değerleri

Değişken

1-5

6-10

11-15

16-20

21 Yıl ve Üzeri

Görüşler

X

ss

X

ss

X

ss

X

ss

X

ss

F

p

Karara katılmanın önemine inanmaları

3.58

0.56

3.41

0.59

3.25

0.68

3.28

0.51

3.31

0.59

3.09

*0.01

*p<0.05

Öğretmenlerin karara katılmanın önemine inanmaları açısından durumları Tablo 3’de verilmiştir.Buna göre ankete katılan öğretmenlerin meslekî kıdemleri açısından karara katılmanın önemine inanmaları bakımından aralarında 0.05 düzeyinde anlamlı bir fark bulunmuştur (F=3.09). Meslekteki kıdemleri 1-5 arasında bulunan öğretmenler meslekteki kıdemleri; 11-15, 16-20 ile 21 yıl ve üzeri öğretmenlerden bu konuda farklı düşünmektedirler. Yeni göreve başlayan öğretmenler karara katılmanın önemine daha çok inanırken, meslekte daha kıdemli olan öğretmenler çalıştıkları yıl sayısıyla orantılı olarak karara katılmanın önemine inanmadıklarını ifade etmektedirler.Bu da sistemin içinde yıl sayısı olarak daha fazla bulunan öğretmenler, yıllar ilerledikçe kararlara katılmalarının göstermelik olduğunu düşünmekte, bu konuda somut bir adım atılmadığını gördükçe önemine de inanmamaktadırlar.

Tablo 4:Öğretmenlerin Karar Sürecine Katılmalarına İmkân Verilmesine İlişkin Ortalama Puanlar F ve p Değerleri

Değişken

1-5

6-10

11-15

16-20

21 Yıl ve Üzeri

Görüşler

X

ss

X

ss

X

ss

X

ss

X

ss

F

p

Gündemde olmayan ve görüşülmesini istediğimiz konular gündeme eklenir

4.16

0.88

3.97

0.85

3.85

0.94

3.75

0.84

3.71

0.94

2.78

*0.02

*p<0.05

Kurul gündeminde olmayan ancak görüşülmesi istenen konuların gündeme eklenip eklenmeyeceği ile ilgili soruya meslekî kıdem açısından öğretmenlerin verdiği cevaplar Tablo 4’de verilmiştir.Buna göre öğretmenler kurul gündeminde olmayan fakat gündeme eklenmesini istedikleri konuları gündeme rahatlıkla ekleyebileceklerini ifade etmişlerdir. Ancak yapılan tek yönlü varyans analizi sonucunda gruplar arasında p<0.05 düzeyinde anlamlı fark bulunmuştur(F=2.78). Özellikle meslekte yeni olan öğretmenlerle kıdemleri daha fazla olan öğretmenler aynı düşüncede olmalarına rağmen kıdemli öğretmenler daha olumsuz düşünmekte olduklarını belirtmişlerdir. Bu yolda bir sıkıntının olmaması ve öğretmenlerin büyük bir çoğunlukla buna katılmaları okul yöneticilerinin bu konuda duyarlı olduğunu göstermektedir.

Tablo 5:Öğretmenlerin Okul Türüne Göre Karara Katılmanın Önemine İnanmalarına İlişkin Ortalama Puanlar, t ve p Değerleri

Değişken

Genel Lise

Meslek Lisesi

Görüşler

X

ss

X

ss

t

p

Okulun gelir ve harcamalarının planlanmasında ben de görüş belirtirim

2.68

1.25

2.36

1.09

2.43

*0.00

*p<0.05

Okulun gelir ve harcamalarının plânlanmasında kendilerinin de görüş belirtip belirtmedikleriyle ilgili soruya öğretmenlerin verdiği cevapların ortalaması Tablo 5’de görülmektedir.Buna göre genel lise öğretmenleri X=2.68 ile bu soruya katılıyorum seçeneğine yakın bir kararsızlık gösterirken, harcamaların çok daha yoğun olduğu meslek lisesi öğretmenleri X=2.36 ile katılmıyorum seçeneğini işaretlemişlerdir ve aralarında 0.05 düzeyinde anlamıl bir farklılık bulunmaktadır(t=2.43; p<0.05). Bu da meslek lisesi öğretmenlerinin harcamalarda hiç rollerinin olmadığı ve görüşlerinin alınmadığı sonucunu ortaya çıkarmaktadır.

Tablo 6:Öğretmenlerin Okul Türüne Göre Karara Katılmalarına İmkân Verilmesine İlişkin Ortalama Puanlar, t ve p Değerleri

Değişken

Genel Lise

Meslek Lisesi

Görüşler

X

ss

X

ss

t

P

Kurulda alınan kararlar mutlaka uygulanır

3.90

0.91

3.73

1.01

1.58

*0.01

Kurul toplantısı okul müdürü tarafından yönetilmelidir.

3.93

1.01

3.79

1.16

1.12

*0.01

Kurul gündemindeki konular öğretmenler arasında toplantıdan önce tartışılmaz

2.57

1.12

2.20

0.93

3.10

*0.00

öğretmenler kurulu okulla ilgili ortak problemleri çözmeye yardımcı olmaz

3.64

1.08

3.22

1.16

3.40

*0.01

*p<0.05

 

Kurulda alınan kararların mutlak surette uygulandığıyla ilgili soruya öğretmenlerin okul türüne verdiği cevaplar Tablo 6’da gösterilmiştir. Buna göre öğretmenler kurulda alınan kararların mutlak surette uygulandığı görüşünde okul türleri ne olursa olsun birleşmelerine rağmen ancak 0.05 düzeyinde aralarında anlamlı bir farklılık gözlenmektedir (t=.58; p<0.05). Genel lise çalışanların X=3.90 ile bu soruya daha yüksek oranda katıldıklarını söylemeleri ve meslek lisesi öğretmenlerinin X=3.73 ile daha düşük oranda kalması, meslek lisesinde alınan kararların uygulanmasında ufak da olsa bir aksaklık gözlendiğinin sonucudur.

Kurul toplantısını okul müdürünün yönetmesiyle ilgili soruya öğretmenlerin verdiği cevaplar Tablo 6’da gösterilmiştir. Öğretmenlerin, kurul okul müdürü tarafından idare edilmesinden yana olduklarını görüyoruz. Ancak maddenin -t- değerinin 0.05’den küçük olması iki denek grubunun görüşleri arasında 0.05 düzeyinde anlamlı bir farklılığın olduğunu göstermektedir (t=1.12; p<0.05). Özellikle genel lise öğretmenlerinin X=3.93 ile bu soruya daha fazla katılmaları okullarındaki mevcut gidişatın bozulmasına razı olmamalarının bir sonucudur. Yoksa, demokratik bir seçimle kurul toplantısının, belki de içlerinden biri tarafından yönetilmesine itiraz etmemeleri gerekir.

Öğretmenler kurul gündemindeki konuların öğretmenler arasında toplantıdan önce tartışılıp tartışılmadığı yolundaki soruya öğretmenlerin verdiği cevapların ortalaması Tablo 5’de gösterilmiştir. Bu olumsuz soruya öğretmenler okul türleri arasında anlamlı bir farklılık göstererek katılmadıklarını beyan etmişlerdir (t=3.10; p<0.05). Öğretmenler, kurul gündeminin öğretmenler arasında toplantıdan önce tartışıldığını belirtmişlerdir. Özellikle meslek lisesi öğretmenlerinin X=2.20 ile bu konuda daha kesin bir cevap vermeleri bu tür okullarımızda çalışan öğretmenlerin kurulla daha yakından ilgilenmelerinin bir sonucudur.

Öğretmenler kurulunun okulla ilgili ortak problemleri çözmeye yardımcı olup olmayacağı ile ilgili soruya öğretmenlerin verdiği cevapların ortalaması Tablo 6’da verilmiştir. Buna göre öğretmenler, kurulun okulla ilgili meseleleri çözmeye yardımcı olmadığı görüşüne katılmaktadırlar ama aralarında 0.05 düzeyinde anlamlı bir farklılık bulunmaktadır (t=3.40; p<0.01). Genel lisede çalışan öğretmenler X=3.64 ile daha yüksek oranda katılırken meslek lisesi öğretmenleri X=3.22 ile daha düşük oranda kalmışlardır. Kurulun okulla ilgili problemleri görüşmek üzere toplandığını ancak öğretmenlerin kurulun bu işlevi yerine getirmede yetersiz olduğunu düşünmeleri, özellikle genel liselerdeki durum açısından yeniden gözden geçirilmesi gerekir.

Tablo 7: Karara Katılmanın Önemine İnanmaları

 

Yöneticiler

öğretmenler

 

X

ss

>;

ss

Sd

t

Anlamlılık düzeyi

Karara katılmanın önemine inanma

4.02

0.64

3.38

0.60

453

7.91

*0.00

*p<0.01

Karara katılmanın önemine inanma bakımından gruplar arasında p<0.01 düzeyinde anlamlılık bulunmuştur.Yöneticiler X=4.02 ile oldukça yoğun olarak karara katılmanın önemine inanırken, öğretmenler X=3.38 ile kararsız kalmalarına rağmen katılma sınırına da yaklaşmışlardır.

Bu sonuca göre okul yöneticileri çalışanları karara katma konusunda istekli olduklarını ve mutlak surette kararlar alınırken çalışanların da fikirlerinden istifade edilmesi hususunda büyük bir çoğunlukla bu düşünceye katıldıklarını belirtirken, öğretmenlerin bu konuda kısmen de olsa kararsız kalmalarının sebebi bu güne kadar yapılan uygulamalardır. Öğretmenler kararlar alınırken genel olarak bu kararların dışında kaldıklarından katılmanın önemine de inanmamaktadırlar.

Katılmanın en yoğun yaşandığı öğretmenler kurulu toplantılarında dahi öğretmenlerin yeteri kadar görüş belirtememeleri veya belirtmemeleri kararların alınmasında genel olarak yöneticilerin tek başlarına olduğu ve çalışanları istemelerine rağmen karara katılmanın önemine inandıramadıklarının bir göstergesi olarak karşımıza çıkmaktadır.

Tablo 8:Yöneticilerin Çalışanları Karar Sürecine Katılmaya İmkân Vermeleri

 

Yöneticiler

öğretmenler

 

~X

ss

X

ss

Sd

t

Anlamlılık düzeyi

Karar sürecine katılmaya imkân verme

3.83

0.51

3.49

0.58

453

4.57

*0.00

*p<0.01

Yöneticilerin öğretmenleri karar sürecine katılmalarına imkân vermeleri açısından da gruplar arasında p<0.01 düzeyinde anlamlılık tespit edilmiştir. Yöneticiler X=3.83 ile konuya katıldıklarını ifade ederken, öğretmenler X=3.49 ile katılma diliminin başlarında yer almışlardır.

Bu sonuç eğitim örgütlerimizdeki yönetici öğretmen ilişkisini göstermesi bakımından oldukça manidardır.Yöneticiler kendileri açısından öğretmenleri karar sürecine katılmalarına imkân verdiklerini düşünmelerine rağmen, öğretmenlerin aynı görüşte olmadığı ortaya çıkmaktadır.Bu da okullarımızda demokratik liderlik açısından sağlıklı bir yapının oluşmadığının ifadesidir.Yöneticilerin kararları genel olarak tek başlarına almaları ve öğretmenlerin bu kararların alınmasına katkıda bulunmak istememeleri veya karara katılmanın önemine inanmadıklarından yönetici kendilerini karara katmayı istese dahi katılmadığı sonucunu çıkarmaktadır.

Tablo 9:Öğretmenlerin 48. Soruya İlişkin Görüşleriyle İlgili Kıdem Değişkenine Göre LSD Testi Sonuçları

Görüş

Kıdem

Kıdem

X

P

Kurul gündeminde olmayan ve görüşülmesini istediğimiz konular gündeme eklenir

1-5 Yıl

X=4.16

16-20 Yıl

3,75

*0.02

21 Yıl ve üzeri

3.71

*0.03

6-10 Yıl

X=3.97

21 Yıl ve üzeri

3.71

*0.03

*p<0.05

Kurul gündeminde olmayan ve görüşülmesini istediğimiz konular gündeme eklenir düşüncesine yönelik öğretmenlerin görüşlerinde kıdemleri etkili olmaktadır.Hangi kıdem grupları arasında anlamlı farklılık olduğunu belirlemek için uygulanan LSD testi sonuçları Tablo 9’da verilmiştir.

Tabloya göre 1-5 yıllık öğretmenler, meslekte daha kıdemli olan 16-20 yıl ve 21 yıl üzeri olan öğretmenlere göre daha olumlu düşünmektedirler. Yine kıdemleri 6-10 yıllık öğretmenler 21 yıl üzerindeki kıdemi olan öğretmenlerden daha iyimserdirler. Mesleğe yeni başlayan öğretmenler görüşlerinin dikkate alınıp, kurul toplantılarında görüşülmesini istedikleri konuların gündeme ekleneceğini söylerken, kıdemli öğretmenler bu konuda onlara göre daha umutsuzdurlar.

Tablo 10: Öğretmenlerin 59. Soruya İlişkin Görüşleriyle İlgili Kıdem Değişkenine Göre LSD Testi Sonuçları

Görüş

Kıdem

Kıdem

X

P

Değişik amaçlarla toplanan para miktarının belirlenmesinde görüşlerim dikkate alınır

6-10 Yıl X=3.22

16-20 Yıl

2.67

*0.02

21 Yıl ve üzeri

2.79

*0.03

*p<0.05

Değişik amaçlarla toplanan para miktarının belirlenmesinde görüşlerim dikkate alınır düşüncesine yönelik öğretmenlerin görüşleri arasında kıdem değişkenine göre anlamlı bir farklılık bulunduğu belirlenmiştir.Farklılıkların hangi gruplar arasında olduğunu belirlemeye yönelikLSD testi sonuçları Tablo 10’da verilmiştir.

Tablo incelendiğinde 6-10 yıl kıdem grubundaki öğretmenler 16-20 ve 21 yıl üzeri öğretmenlere göre daha olumlu düşünmektedirler.Öğretmenler meslekte kıdem ilerledikçe karara katılmada daha az etkili olduklarına inanmakta ve para toplama gibi çok önemli bir konuda bile görüşlerine başvurulduğuna daha az inanmaktadırlar.

Tablo 11:Öğretmenlerin 60. Soruya İlişkin Görüşleriyle İlgili Kıdem Değişkenine Göre LSD Testi Sonuçları

Görüş

Kıdem

Kıdem

X

P

Kurulda gündemle ilgili görüşlerimi açıkla­maya imkân verilmez

1-5 Yıl X=2.10

11-16 Yıl

3.20

*0.00

16-20 Yıl

2.22

*0.00

21 Yıl ve üzeri

3.40

*0.04

6-10 Yıl

16-20 Yıl

2.22

*0.00

16-20 Yıl

21 Yıl ve üzeri

3.40

*0.01

*p<0.05

Kurulda gündemle ilgili görüşlerimi açıklamaya imkân verilmez görüşü ile ilgili öğretmenlerin algıları arasında kıdem değişkenine göre anlamlı bir farklılık olduğu belirlenmiştir.

Tablo incelendiğinde 1-5 yıl arasında kıdemi olan öğretmenlerin kendilerinden daha tecrübeli öğretmenlerle aynı düşüncede olmadığı görülmektedir.Öte yandan kıdem gruplarında artma oldukça bu konudaki düşüncelerde iyimserlik kaybolmaktadır.Öğretmenler yıllar ilerledikçe kendilerine söz hakkı verilmediği düşüncesinde olmaktadırlar.

SONUÇ VE ÖNERİLER

SONUÇ

Yöneticiler ve öğretmenler kurulda alınan kararların oy birliği ile alınmasına ve okuldaki etkinliklere seçilirken düşüncelerinin alındığına inanmaktadırlar.

Kurulda gündemle ilgili görüşlerini açıklamada rahat olduklarına, tamların yönetimde iyileştirmeler yaptığına, kurulda alınan kararların mutlaka uygulandığına, kurul toplantısının okul müdürü tarafından yönetilmesine hem öğretmenler hem yöneticiler katılmaktadırlar.

Gerek yöneticiler ve gerekse öğretmenler ders programları hazırlanırken görüşlerinin alındığına, kurul gündeminin zamanında duyurulduğuna, kurul gündeminde olmayan konuların gündeme eklendiğine, okullarında grup üyelerinin birbirini sevdiğine ve saygı duyduğuna inanmaktadırlar.

Gerek yöneticiler ve gerekse öğretmenler kurula velilerin de katılmasına ve takımların eğitim kurumlarında yaygın olarak kullanıldığına inanmamaktadırlar.

Öğretmenler kuruluna öğrencilerin katılmasına, sınav programları hazırlanırken görüşlerinin alındığına, okuldaki disiplin anlayışının oluşmasında etkili olmada, takımların yönetimde olup biteni bildiğine, okulda kendilerini etkileyecek değişikliklerden haberi olduğuna yöneticiler olumlu bakarken, öğretmenler kararsız kalmışlardır.

Yöneticiler, kurulun okul yönetimine katkı sağladığına, okulla ilgili problemleri çözmeye yardımcı olduğuna, müdür ve öğretmenler arasında sağlıklı bir iletişim olduğuna inandıklarını belirtirken öğretmenler kararsız kalmışlardır.

Yöneticiler, okulda çeşitli amaçlarla toplanan paraların tespitinde, okulla çevre arasında beliren sorunların çözümünde açık olduklarına inanırken, öğretmenler bu görüşlere katılmamışlardır.

Okulun gelir ve harcamalarının belirlenmesinde yöneticiler kesinlikle belirleyici olduklarını söylerken öğretmenler bu konuda kendilerinin görüşlerine başvurulmadığını söylemişlerdir. Özellikle meslek lisesi öğretmenleri bu konuda görüş belirtmediklerini ifade etmişlerdir.

Ders kitabı ve dergi seçiminde gerek öğretmenler ve gerekse yöneticiler görüşlerinin alındığı düşüncesindedirler. Ancak genel lise öğretmenleri bu konuda kendi görüşlerine daha az başvurulduğunu ifade etmişlerdir.

Meslekî kıdem açısından genç öğretmenler karara katılmanın önemine daha fazla inanırken, daha ileri kıdemdeki öğretmenler bu konuya inanmadıklarını belirtmişlerdir. Yöneticiler ise oldukça yüksek bir oranda karara katılmanın önemine inandıklarını ifade etmişlerdir.

Öğretmenler kurulunu kurulun seçeceği başkanın yönetmesine yöneticiler karşı çıkarken öğretmenler kararsız kalmışlardır. Özellikle genel lisedeki öğretmenler kurulu kendi seçecekleri bir başkanın yönetmesini istemişlerdir.

Yöneticilerin ve öğretmenlerin karara katılmaya imkân verilmesiyle ilgili düşünceleri aynıdır. Okullarda grup toplantıları yapıldığı görüşüne okul yöneticileri katılırken öğretmenler bu konuda kararsızdırlar. Ancak meslek lisesi yöneticileri de bu konuda kararsız olduklarını belirtmişlerdir.

Okullarda meslekî unvanı ne olursa olsun herkesin düşüncesini serbestçe ifade edebildiği görüşüne meslekî kıdemi az olan yöneticiler katılırken, daha kıdemli olanlarıyla öğretmenler kararsız kalmışlardır. Öte yandan meslek lisesi yöneticilerinin de bu konuda kararsız kaldıkları görülmüştür.

Yapılan bir işin sonuçlanmasına herkesin katkıda bulunduğuna gerek yöneticiler gerekse öğretmenler kıdem açısından katıldıklarını belirtmişlerdir. Fakat okul türü bakımından meslek lisesi öğretmenleri yine kararsız kalmışlardır.

Yöneticiler ve öğretmenler okullarında grubun üyesi olmaktan memnun olduklarını ifade etmişlerdir. Ancak meslek lisesi öğretmenleri grubun üyesi olmaktan pek de mutlu olmadıklarını söylemişlerdir.

ÖNERİLER

Araştırmada elde edilen bulgu ve sonuçlara dayanılarak yapılan öneriler maddeler altında toplanabilir. Bunlar:

1. Yönetici ve öğretmenler karara katılma konusunda hizmet içinde eğitilmelidirler.

2. Eğitim sistemimizde kalitenin artırılması için okulların geliştirilmesi şarttır. Toplam Kalite Yönetimi anlayışının yerleştirilmesi için de karara katılmanın eğitim kurumlarımızda öne çıkarılması esastır. Bu sebeple söz konusu çalışmaların hayata geçirilmesi için öğretmenler kurulu daha aktif hâle getirilmelidir.

3. Kurulun okul yönetimini daha fazla kontrol edecek konuları gündeme alması sağlanmalıdır.

4. Kararların bütün taraflar için bağlayıcılığı sağlanmalıdır. Öğretmen karara uyarken yönetimin işi savsaklamasına meydan vermeyecek düzenleme yapılmalıdır.

5. Etkili karara katılma için eğitim örgütlerinde demokratik bir yönetim olmalıdır.

6. Verimli bir karara katılma için yönetim sistemlerinin esnek olması gerekir.

7. Öğretmenlerin karara nasıl katkıda bulunacaklarının, kendi kapasite ve yeteneklerine ihtiyaç duyulduğunun farkına vardırılmalı ve çabaların takdir edileceğini bilmelidir.


 

* Fırat Üniversitesi, Teknik Eğitim Fakültesi Eğitim Bilimleri Bölümü.

(1) Özdemir Servet. Eğitimde Örgütsel Değişme. Ankara, Pegem Yayınlan, 1996, s.26.

 

 

İçindekiler...

© T.C. MEB Yayımlar Dairesi Başkanlığı
Teknikokullar, ANKARA
Tel. (312) 2128145
Fax (312) 2124668
med@meb.gov.tr

[ yukarı ]

Arşiv