Kadıköy İlçesi Resmi ve Özel Okul Öncesi İlk ve Ortaöğretim Kurumları Okul Müdürleri Konulu Yapılan Araştırma Sonuçları |
Fahri CÜREBAL* |
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
Ülkelerin benimsedikleri ulusal ve uluslar arası vizyonlarının gerektirdiği ideal insan kaynağının yetiştirmesinden hiç şüphesiz ki yine o ülkenin eğitim sistemi 1. derecede sorumludur.En büyük güç bilgi gücüdür saptaması genel geçer bir kabul olarak hemen her ülke tarafından paylaşılmaktadır.Eğitimin Toplumsal kalkınmadaki yerinin gereği olarak hemen her ülke kıt kaynaklarını eğitim sistemlerinin modern teknolojilerle donatılmasına ve eğitim yöneticilerinin standartlarının yükselmesine ayırmaktadırlar.Aynı zamanda bu çabalar bazı uluslar arası kuruluşlar tarafından kredilerle desteklenmektedir.Bilgi çağı bilgiye en hızlı şekilde ulaşan, bilgiyi kullanan ve bunlarla yeni bilgiler üreten bireylere daha fazla gereksinme duymaktadır.Eğitim sisteminin her düzeydeki yöneticilerinin başta gelen kaygısı ise bu beceri ve davranışları ancak bu becerilerle donanık yönetici, öğretmenlerle kazandırılabileceğidir. Eğitim sistemi amaçlarına okul aracılığı ile ulaşmaktadır. Okulların da amaçlarına ulaşması başta okul yöneticilerinin niteliklerine, sorun çözme becerilerine ve yönetsel karar alma davranışlarına bağlıdır.Diğer yandan artık çağımızda Toplam Kalite Yönetiminin gereksindiği vizyon sahibi, sinerji yaratabilen, lider okul yöneticilerine ihtiyaç duyulmaktadır. Bunun bilinciyle hareketMillî EğitimBakanlığımız eğitim yöneticilerimizin yöneticilik performansını yükseltmek için son yıllarda önemli çalışmalar yapmaktadır.Bu çalışmalar iki yönlü olarak sürdürülmüştür.Bunlardan birincisi yönetici adaylarını bilgisayar kullanabilenler arasından bir sınavla seçmekte ardından yönetim eğitiminden geçirmekte, ikincisi de hâlen sistem içindeki yöneticileri de yöneticilik eğitiminden geçirmiştir.İşte bu noktada hizmet içi çalışmalarının kapsamı ve iş yükü arttığından meslekî kalitenin artırılmasına katkısında beklenti daha da yükselmektedir.Amacına uygun, günceli takip eden ve sistemine kazandıran bir hizmet içi eğitim hizmetinde öncelikle hizmet sunulanları tanımak ve ona göre ihtiyaçları ve öncelikler sıralaması tespit edilmelidir. Bu tespitten yola çıkarak hâlen görev yaptığım ilçemizdeki müdür profili ile ilgili bir araştırma yapılmasına ihtiyaç duyulmuştur.Bu araştırmanın sonuçlarının ülkemiz geneline ve eğitim çevrelerine duyurularak paylaşılmasında yarar görülmüştür. Araştırma alanı ülkemizin sosyal, ekonomik ve eğitim seviyesi itibariyle temel sorunlarını aşmış ilçesi olanKadıköy’dür (İstanbul). Araştırma kümesini ise resmî ve özel okul ve kurum yöneticileri oluşturur. Araştırmaya konu olan bilgiler tamamı ile resmî bilgilerdir.Kadıköy ilçesinin aşağıdaki eğitim özellikleri de dikkate değer olduğundan değinilmesine ihtiyaç duyulmuştur.Bunlar; 1. Kadıköy 1 milyon nüfusu ile Türkiye’nin önde gelen şehirlerinden biridir. 2. Kadıköy ilçesi Türkiye’deki öğrenci, öğretmen, kurumların yaklaşık kabaca % 1’ine sahiptir. Özel kurumlarda ise bu pay % 11’dir. 3. Kadıköy okul çeşitliliği (okul öncesi, özel eğitim, meslekli orta öğretim ve genel orta öğretim kurumları)itibariyle her tür okulun olduğu bir şehir olup, 10 okul binamızın eğitim mazisi Cumhuriyet öncesine gitmektedir. 4. Kadıköy Türkiye’de veli tarafından eğitime en fazla kaynak aktarılan, doğal olarak da müşteri beklentilerinin en yüksek olduğu şehirlerin en başında gelmektedir. Bu bağlamda ilk önce resmî-özel okul öncesi, ilköğretim, özel eğitim ve orta öğretim okulları müdürlerini tanımak için meslekî özelliklerinin başlıcalarından; A. Eğitim durumları B. Yöneticilik deneyimleri, görev aldıkları son kurumdaki yöneticilik süreleri, cinsiyete dağılımı C. Müdürlerin meslekî ve kurum vizyonları dikkate alınmıştır. I.RESMÎ-ÖZELOKULÖNCESİ, İLKÖĞRETİM, ÖZEL EĞİTİM KURUMLARI Bu grupta 82 resmî, 44 özel okul müdürü olmak üzere toplam 126 kurum müdürünün tamamı araştırmaya dahil edilmiştir.Buna göre müdürlerimizin; A-Eğitim Durumu:
1)Resmî kurum müdürlerimizin mezun oldukları okullar incelediğimizde ortaya çıkan tablo ve grafik aşağıdaki gibidir.
Resmî Kurumlar Okul Öncesi-İlköğretim-Özel Eğitim Okulları Müdürleri Eğitim Durum Grafiği Tablo ve Grafik Birlikte incelendiğinde tespit edilen çarpıcı eğitim durumu bilgileri şunlardır: Resmî okul öncesi ve ilköğretim okulu müdürlerimizin % 31’i eğitimenstitüsü, % 28’i fakülte, % 27’si öğretmen okulu sonrası 2 yıl ön lisansı tamamlamış, % 21’i 2 yıllık eğitim enstitüsü sonrasında 2+2 lisans tamamlamıştır. % 2’si ise eğitim dışı okullardan mezun olanlar, % 1’i ise lisansüstü eğitimden yüksek lisans yapanlardır. İlk mezuniyette fakülte çıkışlı olanların oranı sadece % 28 iken, lisansüstü eğitimli olanların oranı ise sadece % 1’dir. İlk mezuniyetleri dikkate alındığında eğitim enstitüsü ve öğretmen okulu mezunları ağırlıklı grubu oluşturduğu (% 70) gözlenmektedir. Yöneticilik sınavlarını başarmış ve yöneticilik eğitiminden geçerek görev alanların oranı ise % 10’dur. 2)Özel Öğretim Kurumları Müdürlerinin eğitim durumlarını incelediğimizde ise ortaya çıkan tablo ve grafik ise aşağıdaki gibidir.
*Anaokulları müdürleri sayısı
Özel Öğretim Kurumları Okul Öncesi-İlköğretim Kurumları Okul Müdürleri Eğitim Durumları Grafiği Tablo ve grafik birlikte incelendiğinde tespit edilen çarpıcı eğitim durumu bilgileri şunlardır: Özel öğretim kurumlarından anaokulları ile ilköğretim kurumlarının müdürlerinden% 11’i eğitim enstitüsü, % 34’ü fakülte, % 41’i öğretmen okulu üzerine 2 yıl ön lisans, % 13’ü öğretmen okulu, lisansüstü eğitimli olanları oranı ise % 2’dir.İlk mezuniyette eğitim enstitüsü ve öğretmen okulu mezunu olanları % 65 ile en büyük oranı oluşturmaktadır. Eğitim durumları dikkate alındığında resmî ve özel kurum müdürlerinin dağılım oranlarını ciddî anlamda benzerlik gösterdiği gözlenmektedir. B-Yöneticilik Deneyimleri: 1)Resmî Kurumlar: • Resmî kurumlardaki müdürlerimizin yöneticilik deneyimleri 0-30 yıldır. • Yöneticilik deneyimi ilçe geneli yönetici başına ortalamamız ise 15 yıldır. • 8 okulumuzda yani okullarımızın % 10’da müdür 8 yıldan uzun süredir müdürlük yapmaktadır. • 41 okulumuz yani okullarımızın % 50’de okul müdürlerinin görev süresi 0-3 yıl arasındadır. • En sıkça gözlemlenen müdürlük süresi 22 müdür ile 1 yıllık olanlardır. • İlçemiz geneli okul müdürlerinin şimdiki kurumlarda görev yapma ortalama süresi 5.4 yıldır. • Müd.Yrd. dahil edildiğinde kurum başına ilçe geneli yönetici ortalaması 3.4 dür. • Resmî kurum müdürlerimizin % 92’si erkek, % 8’i bayandır. 2)Özel Kurumlar: • Özel kurumlardaki müdürlerimizin yöneticilik deneyimleri 0-32 yıl arasında değişmektedir. • Özel okullar müdürleri ilçe geneli yöneticilik başına deneyim ortalaması 12 yıldır. • Hâlen görev aldıkları özel okuldaki müdürlük süreleri 1-12 yıl arasında değişmektedir. • Hâlen görev yaptıkları kurumlardaki görev süreleri ilçe ortalaması 5 yıldır. • Hâlen çalıştıkları kurumlarda müdürlük süreleri % 74’de 0-3 yıl, % 26’da ise 3 yıl ve üzeridir. Ancak hâlen görev yaptıkları kurumlardaki müdürlük süresini yükselten az sayıda kurumda uzun yıllardır görev yapanlardır. • En sık rastlanılan müdürlük süresi 1 yıllık olanlardır. • Özel okul müdürlerimizin % 37’si erkek, % 63’ü bayandır. C-Meslekî Vizyonları: 1)Resmî Okullar: Araştırma formundaki yakın gelecek ile okul vizyonunuz sorusuna ait bölüm müdürlerimizden % 55’i tarafından tamamen boş bırakılmıştır.Diğerlerinde ise özgün bir vizyonu sadece % 10’nun belirlediği saptanmıştır. 2)Özel Okullar: Araştırma formundaki yakın gelecek ile ilgili özel okul vizyonunuz sorusuna müdürlerimizin tamamı bir hedef ya da tasarısından bahsetmiştir. II. RESMÎ-ÖZEL ORTAÖĞRETİM KURUMLARI Bu grupta 27 resmî, 16 özel olmak üzere toplam 43 kurumumuzun tamamı araştırmaya dahil edilmiştir.Buna göre müdürlerinin; A- Eğitim Durumu: 1)Resmî Kurumlarda görevli okul müdürlerimizin mezun oldukları incelediğimizde ortaya çıkan tablo ve grafik aşağıdaki gibidir.
Resmî Orta Öğretim Kurumları Müdürleri Eğitim Durumları Grafiği Tablo ve grafik birlikte incelendiğinde tespit edilen çarpıcı eğitim durumu bilgileri şunlardır: Grafik ve tablo birlikte incelendiğinde dikkati çekenler şunlardır.İlk çıkışları itibariyle fakülte ve eğitim enstitüleri % 33 ile eşit görülse de buna 3+1 lisans tamamlayanları da eklediğimizde eğitim enstitüsü mezunları % 48 ile en yüksek orana sahip olduğu, onu % 33 ile yine fakülte çıkışlıların izlediği görülmektedir.Eğitim enstitüsü ve fakülte çıkışlılar hariç diğer yüksek okullardan mezun olanların% 11’lik bir oranı vardır.Diğer yandan lisansüstü eğitimliler(1 Y.Lis. 1 Doktora) ise ilköğretime oranla yüksek olmakla beraber, % 8’de kalmıştır. Orta öğretim kurumları müdürlerimizin branşlarına bakıldığında ise Almanca, Türk Dili Edebiyatı, Tarih ve Coğrafya diye sıralandığı, 2 müdürümüzün de Y.İslam Enstitüsü mezunudur. Müdürlük sınavına girmiş ve dolayısı ile yöneticilik eğitiminden geçenler 8 müdür ile % 30’luk oran teşkil eder ki ilköğretimdekilere oranla 3 kat daha fazladır. 2)Özel Orta Öğretim Kurumlarında görev yapan okul müdürlerinin mezun oldukları okullara göre oluşturulan tablo ve grafik aşağıdaki gibidir.
Özel Orta Öğretim Kurumları Müdürleri Eğitim Durumları Grafiği Tablo ve grafik birlikte incelendiğinde tespit edilen çarpıcı eğitim durumu bilgileri şunlardır: • Özel Orta Öğretim Kurumları Müdürlerimizin 11 müdürle %68’i fakülte mezunu iken kalanı ise % 32 ile EğitimEnstitüsü • İlçemizÖzelOrta ÖğretimKurumlarında Fakülte ve E.Enstitüsü mezunları dışındaki okul mezunlarında müdürlük yapan yöneticimiz yoktur. • ÖzelOrta Öğretim kurumlarımızda Lisansüstü eğitimli kurum müdürü görev yapmamaktadır. B- Yöneticilik Deneyimleri: 1)Resmî Kurumlar: • Müdürlerimizin yöneticilik deneyimleri 0-42 yıl arasında değişmektedir. • Müdürlerimizin yöneticilik deneyimleri ilçe genelinde yönetici başına ortala 14 yıldır. • Hâlen görev yaptıkları okullardaki ilçe geneli müdürlük ortalaması ise 5.2 yıldır. • Müdürlerimizin % 19’u okullarında 8 yıldan fazla süredir görev yapmaktadır. • Okullarında 0-3 yıl arasında görevde olanların oranı % 40.5, 3-6 yıl arasında görevde olanların oranı % 40.5’dir.9 yıl üzerinde görev yapanların oranı ise % 19’dur. • En çok tekrar eden toplam yöneticilik yılı 4’er tekrar ile 4 ve 14 yıldır. • Müdürlerimizin % 97’si erkek, sadece 1 müdürle % 3’ü bayandır. 2)Özel Kurumlar: • Kurum müdürlerinin yöneticilik süreleri 0-29 yıl arasında değişmektedir. • Müdürlerimizin ilçe geneli yöneticilik ortalaması müdür başına 15 yıldır. • Hâlen görevli oldukları kurumlardaki müdürlük süreleri 1-19 yıl arasında değişmektedir. • Müdürlerimizin % 69’nun kurumlarındaki müdürlük süresi 0-3 arasında değişmektedir.Geriye kalan %31’i ise 10-19 yıl arası görev yapanlardır. Diğer dilimlerde görev yapan müdürümüz yoktur. • 16 kurumda görev süresinin ilk yılında olan 7 müdürümüz vardır. C-Meslekî Vizyonları 1)Resmî Kurumlar: Resmî Orta ÖğretimKurumlarımızın müdürlerinin % 37’si okuluna ve çevresine göre vizyon belirlemiştir. % 30 kişisel vizyon bölümünü genel anlamda cevaplamış ancak, % 33’ü ise bu bölüme hiç cevap vermemiştir. 2)ÖzelKurumlar: ÖzelOrta Öğretim kurumlarında görev yapan kurumların müdürlerinin % 77’si kurumsal bir vizyon ortaya koyarken, % 23’ü vizyon bölümünü boş bırakmıştır. SONUÇ VE ÖNERİLER: • Resmî ve özel okullarımızın yönetici kaynağını oluşturan öğretmenlerin mezun oldukları okullar ve eğitim süreleri oransal olarak paralellik göstermektedir. • Resmî ve özel okullarımızdaki müdürlerimizin ortalama yöneticilik süreleri 12-15 yıl arasında değişmektedir. • Resmî okullarımız ile özel okullarımızın müdürlerinin okullardaki ilçe geneli ortalama müdürlük süreleri 5 yıl ile şaşırtıcı oranda benerlik göstermektedir.Ancak özel okullarımızın % 70’de müdürlük süresi 0-3 arasında değişmekle birlikte bazı okullarımızda uzun yıllardır görev yapan müdürlerimiz bu ortalamayı yükseltmektedir. • Resmî okullarımızın yaklaşık % 93’de bay, % 7’de bayanlar müdürlük yaparken, özel okullarımızda %70’de bayan % 30’da bay müdürlük yapmaktadır. • Resmî okullarımızda lisansüstü eğitim yapan müdürlerimizin oranı çok düşük olup %2-8 arasında değişirken, özel okullarda bu oran daha da düşüktür. • Yöneticilik sınavını kazanarak müdürlük görevinde bulunan müdür oranı % 10-30 arasında değişmektedir. • Meslekî ve kurumsal vizyon oluşturma bağlamında ise müdürlerimizin% 50’ye yakını kişisel ve kuruma özgü vizyonun uzağında görev yapmaktadırlar. • Araştırmalar ve gözlemler göstermektedir ki resmî ve özel kurumlarımızın müdürlerinin yöneticilik eğitimine ihtiyaçları yüksektir. Bunu gönüllü olarak isteyenlerin sayısı da hızla artmaktadır.Bu alanda 2. öğretim lisansüstü eğitim programlarının yolu açılmalı bakanlığımız bu konuda atacağı adımlara ihtiyaç duyulmaktadır. • Kendi imkânları ile yurtdışındaki okulları ve onun yönetimlerini, deneyimlerini görmek ve gözlem yapmak isteyen kurum müdürlerinin bakanlığımız kanalı ile organize edilmesi yönünde projeler üretilmelidir. • Kurumların yöneticilerinde sözleşmeli uygulamasına şartları uygun olan çevre okullarında başlanmalıdır. • Okul müdürleri bulundukları okullardaki görev süresi 5 yılla kesin bir hükümle sınırlandırılmalıdır. • Kurum müdürlerinin araştırma, inceleme ve eser üretmeleri teşvik edilmelidir. • Müdür Yardımcısı kadrolarında ilçe ortalaması 3.4’dür.Bu norm kadro uygulamasının başarısıdır. Kaynakça: Fahri Cürebal, 2001/2002 Öğretim Yılında Kadıköy Millî EğitimRaporu.
*Kadıköyİlçe Millî EğitimMüdürlüğü, Şube Müdürü, İstanbul.
|
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
[ yukarı ] |
